Λήδα Shantala



ΠΛΗΡΕΣ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ Γ': Ινδία

Η Λήδα στην έρημο

Μετά το τέλος των σπουδών της στη Γαλλία (dipl. Licence es Lettres, Paris III Sorbonne), το 1978 ταξίδεψε στην νότια Ινδία, ακολουθώντας ένα ισχυρό κάλεσμα ψυχής που από μικρή ένιωθε για τη χώρα των φιλοσόφων, των γιόγκι και των μύθων. «Ήταν ένα ταξίδι ανάγκης, για να βρώ τις απαντήσεις στο ερώτημα ποιά είμαι τελικά και τι θέλω. Τα θέλω αυτά που κάνω ή μήπως τα θέλουν άλλοι και νομίζω οτι τα θέλω εγώ;» Μαζί της ο τότε σύντροφός της, Γάλλος Ζαν-Νοέλ Ντερβέν, με τον οποίο μοιραζόταν τις ίδιες πνευματικές ανησυχίες, και που έμελλε να γίνει ο πρώτος σύζυγός της.

Όταν άκουσε η Σμάρω την πρόθεσή της, τρόμαξε.
"Είχε και τον περίγυρο που της έλεγε "γιατί αφήνεις την κόρη σου να κάνει ό,τι θέλει". Ωστόσο τελικά κι αυτό έγινε με τις ευλογίες της"

Ήταν ένα δύσκολο ταξίδι.
«Δύσκολο γιατί δεν ήξερα αν το επόμενο βράδυ θα βρω κάπου να κοιμηθώ, αν θα βρω κάτι να φάω, αν θ’αντιμετωπίσω αρρώστιες που προσβάλλουν τους αμάθητους στο κλίμα ξένους. Η Ινδία δεν είναι Γαλλία».
Πρώτα πέρασαν από το Πακιστάν, την κοιλάδα Καλάς, να βρουν τους απογόνους του Μεγάλου Αλεξάνδρου, για τους οποίους είχαν διαβάσει. Από κεί κατέβηκαν στην Ινδία, και εγκαταστάθηκαν στο Μαντράς (σήμερα Τσένναϊ) της Νότιας Ινδίας, που είναι το κέντρο του χορού Βharata Natyam.

Στην Ινδία με ένα τσούρμο παιδιών

Εκεί, η καθημερινή ζωή της Λήδας ήταν αφιερωμένη στη σκληρή δουλειά, αφού παρακολουθούσε συγχρόνως μαθήματα χορού και γιόγκα, ενώ ο Ζαν-Νοέλ σπούδαζε καρνατική μουσική και το όργανο μρίντανκαμ.

Λέει η ίδια:
«Είχα μαζέψει κάποια λίγα χρήματα στο Παρίσι, μου έστελνε και η Σμάρω, και έτσι είχα κάνει ένα μικρό κομπόδεμα. Με αυτό έζησα για χρόνια.
Ζούσαμε πάμφτωχα σε ένα ψαροχώρι έξω από στο Μαντράς, όπου πήγαινα καθημερινά με ποδήλατο.
Από τις έξι το πρωί ώς τις 12 τα μεσάνυχτα έκανα μαθήματα. Κοιμόμουν σε ένα στρώμα που ήταν κάτω στο χώμα και μαγείρευα σε γκαζάκι με κηροζίνη. Είχα όλη κι όλη μία φούστα χιλιομπαλωμένη και στα αφτιά μου είχα καλαμάκια για να μην κλείσουν οι τρύπες. Ξοδεύαμε ίσα-ίσα για το φαγητό, που ήταν πολτός από αραχίδες, κανένα αβοκάντο και μανιό, κάτι σαν ζελέ που βγαίνει από έναν βολβό. Όταν επέστρεψα, η Ελλάδα μου φάνηκε παράδεισος πολυτέλειας.
Ήμουν ευτυχισμένη και αφιερωμένη. Αυτά όλα είναι της Σμάρως. 'Να είσαι συνεπής σε αυτό που κάνεις', μου έλεγε, ΄να το σέβεσαι να το αγαπάς΄».

Στις παρακάτω φωτογραφίες, από αριστερά στα δεξιά: Η Λήδα και ο Ζαν-Νοέλ στην ταράτσα του σπιτιού τους με μια φίλη. Η Λήδα με μια συμμαθήτριά της στο ναό της Mylapore, στο Μαντράς. Η Λήδα στην ταράτσα του σπιτιού του Dr. Swaminathan, καθηγητή οργανικής χημείας στο πανεπιστήμιο.

Η Λήδα στην ταράτσα του σπιτιού της στο Μαντράς Η Λήδα με μια φίλη στο ναό της Μά¨Mylapore στο Μαντράς της ΙνδίαςΗ Λήδα στο Μαντράς

 

Για περισσότερα από τρία χρόνια εκπαιδεύτηκε στην τέχνη του χορού με κορυφαίους δασκάλους.

Ξεκίνησε μαθήματα με τον Adyar Lakshman, κορυφαίο εκπρόσωπο του κλασικού στυλ της Kalakshetra, στη σχολή του, Bharata Choodamani Academy of Fine Arts.
Παράλληλα, σπούδασε καρνατική μουσική και ιδιαίτερα τραγούδι, μαθήματα ρυθμών (thalams), την τέχνη της εκφώνησης φωνητικών ρυθμικών συλλαβών (sholus) και εκτέλεση ρυθμών στο «Τάτα-καρί» (μικρό ξυλόφωνο). Όλη η οικογένεια του Adyar K. Lakshman ασχολιόταν με την τέχνη. Ο ένας αδελφός του, ο Κ. Rama Rao, τραγουδούσε πάντα μαζί με του στις παραστάσεις, ήταν όμως και δάσκαλος χορού. (Η Λήδα έκανε ιδιαίτερα μαζί του στο σπίτι της ένα μήνα πριν το arangetram). Ο άλλος του αδελφός, G. Gopinath, ήταν σπουδαίος κρουστός. Και οι δύο ήταν στις περισσότερες ηχογραφήσεις της μουσικής για τις παραστάσεις της Λήδας. Η αδελφή τους Nagamani Srinivasa Rao επίσης τραγουδούσε.

Στις παρακάτω φωτογραφίες, αριστερά η Λήδα κάνει μάθημα φωνητικής με τον σπουδαίο τυφλό βιολιστή T.K. Padmanabhan. Δεξιά σε εκδρομή στην εξοχή.

Η Λήδα κάνει μάθημα φωνητικής με τον σπουδαίο τυφλό βιολιστή T.K. Padmanabhan Η Λήδα και ο Ζαν-Νοέλ εκδρομή στα περίχωρα της πόλης

Στις 24 Απριλίου του 1983, έδωσε την πρώτη της παράσταση (arangetam) μπροστά σε κοινό, στο ναό Anantapadmanabha Swami (Adyar), παίρνοντας θαυμάσιες κριτικές.
Ήταν από τις πρώτες χορεύτριες που ξαναχόρεψαν σε περίβολο ναών, μετά από την πολύχρονη απαγόρευση επί αγγλικής αποικιοκρατίας.

Arangetram Λήδας ΑρανγκέτραμArangetram Λήδας

Ο δάσκαλός της Adyar Lakshman είναι ανάμεσα στους μουσικούς ως nattuvanar, δίνοντας το ρυθμό με τα κύμβαλα και τις φωνητικές συλλαβές , ενώ η αδελφή του Nagamani Srinivasa Rao ανέλαβε τα καθαρά τραγουδιστικά μέρη. Στο τέλος η Λήδα υποκλίνεται στο δάσκαλό της και τους μουσικούς. Στην τρίτη φωτογραφία, τη συγχαίρει η Savithri Jagannatha Rao, χορεύτρια του στυλ της Kalakshetra (όπως ο Adyar Lakshman). Στο μέλλον η Λήδα θα έκανε και ιδιαίτερα μαζί της, καθώς επίσης και συνεργασία στη χοροραφία της παράστασης Shakuntala.

Arangetram ΛήδαςArangetram Λήδας με την Savithri Jagannatha Rao

Μετά το arangetram, ως επαγγελματίας πια, η Λήδα πήρε μέρος σε αρκετές χορευτικές παραγωγές.
Στις παρακάτω φωτογραφίες, στιγμιότυπα από μια παράσταση στον περίφημο ναό του Chidambaram.

ChidambaramChidambaram

ChidambaramChidambaramChidambaram

Μετά το δίπλωμά της, εμβάθυνε στην τέχνη της έκφρασης στη σχολή «Abhinaya Sudha» της Kalanidhi Narayanan, μια από τις τελευταίες εκπροσώπους της παράδοσης των ντεβαντάσι, η οποία δίδασκε επαγγελματίες που είχαν ήδη δώσει το arangetram τους.
Συγχρόνως, παρακολουθούσε μαθήματα τελειοποίησης στην τεχνική στην Ινδική Ακαδημία Χορού «Bharata Kalanjali» με δασκάλους τον V P Dhananjayan και Shanta Dhananjayan, αποφοιτώντας και από εκεί στις 1/5/1985.

Στην παρακάτω φωτογραφία, η Λήδα με την αγαπημένη της δασκάλα Kalanidhi Narayanan.

Η Λήδα με την αγαπημένη της δασκάλα Kalanidhi Narayan

Και κάτω, στη σχολή των Dhananjayans °Bharata Kalanjali°, στο Adyar.

Η Λήδα στην τάξη του Bharata Kalanjali

Κάτω, πρόβα για παράσταση. Ο δάσκαλός της Vannadil Pudiyaveettil Dhananjayan εκτελεί χρέη Nattuvanar στα κύμβαλα. Κρουστά ο K. Gopinath (αδελφός του Adyar Lakshman). Στο βιολί ο T.K. Padmanabban, δασκαλός της στο τραγούδι.

Πρόβα με τους μουσικούος
Κάτω, στιγμιότυπα της παράστασης Krishna Gana Sabha

Παράσταση Krishna Gana Sabha Μετά την παράσταση Krishna Bhana Sabha Krishna Gana Sabha

Δεξιά φωτογραφία: Μετά το τέλος της παράστασης, η Λήδα ποζάρει με τους V.P. Dhananjayan, Shanta Dhananjayan, Kalanidhi Narayan, Radhika Surajit (επίσης μαθήτρια των Dhananayans και της Kalanidhi).

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ήταν που μεταμορφώθηκε από Σεϊτανίδου σε Shantala. Όπως λέει η ίδια, το έκανε γιατί ως καλλιτέχνις ένιωσε την ανάγκη να διαχωρίζει την κοινωνική της ζωή από τη ζωή της στη σκηνή: η Λήδα Σεϊτανίδου είναι το κοινωνικό άτομο, οι ρίζες της βρίσκονται στην Ελλάδα. Η Shantala είναι η χορεύτρια, που γεννήθηκε στην Ινδία.
«Ο Μπάρατα Νάτυαμ άλλαξε ολόκληρη τη ζωή μου. Ήταν σαν μιά καινούργια γέννηση, μιά νέα προσωπικότητα Αυτός ο χορός δεν μου δόθηκε από την Ελλάδα. Για να καθρεφτίσω την αλλαγή μέσα μου, έδωσα στον εαυτό μου ένα νέο όνομα».
Το όνομα προέρχεται από τη σανσκριτική λέξη shanti=ειρήνη - όπως και το δεύτερο ελληνικό όνομά της (που όμως δεν της άρεσε ποτέ γιατί έχει πολλά «ι»)...
«Οι Ινδοί πιστεύουν οτι οι ήχοι του ονόματός μας επηρεάζουν όλη την προσωπικότητά μας. Έτσι, επειδή εγώ είχα το Λ και το Σ, έφτιαξα πάλι τους δυό αυτούς ήχους και στο νέο αυτό όνομα»
Υπάρχει εξ άλλου και μια βασίλισσα Shantala της δυναστείας Hoysala, που έζησε το 13ο αιώνα στο κρατίδιο Mysore της Νότιας Ινδίας: η βασίλισσα αυτή ήταν μεγάλη χορεύτρια, και ο χορός της ενέπνευσε μύθους αλλά και πολλά γλυπτά σε ναούς. Δεν είναι ίσως σύμπτωση που tala είναι ο ρυθμός. Μ’αυτή την έννοια, Shantala μπορεί να είναι εκείνη που μέσα από το ρυθμό βρίσκει την ειρήνη.

Γιόγκα

Στην Ινδία, παράλληλα με το χορό, η Λήδα σπούδασε Γιόγκα, θεωρία και πρακτική - εμβαθύνοντας στα αρχαία κείμενα της ινδικής φιλοσοφίας - στις πιο διακεκριμένες σχολές της Ινδίας. Mαθήτευσε κοντά σε μεγάλους σύγχρονους γιόγκις και σοφούς. Μετά από τους δασκάλους της στη Γαλλία, που ήταν οι sri Rocketti, Arnaud Desjardins, Leopoldo Chariars, Baba Khan, συνέχισε στην Ινδία με τους swami Satyananda, B.K.S Iyengar, T.K.V. Desikatchar και sri Chandra Swami. Είναι διπλωματούχος του κρατικού Iδρύματος Έρευνας της Γιόγκα «Kaivalya Dhama» (Υoga Research Institution) στη Λονάβλα (Πούνα)

T. K. V. Desikachar

(βλ. και ενότητα "Δάσκαλοι").
Στόχος της δύσκολης εκείνης εποχής, η εσωτερική αυτονομία, ανεξάρτητα από τις εξωτερικές συνθήκες.
«Έζησα εκείνα τα χρόνια σαν σε βαθύ τούνελ, για να βρω λυτρωμένη και απελευθερωμένη, αφού μέσα από τα μαθήματα εκείνα ανακάλυψα την αλήθεια και το φως».





Τελευταία ενημέρωση της σελίδας: 29 Aυγούστου 2019