Η ινδική μυθολογία

Η πλούσια, γεμάτη φαντασία ινδική μυθολογία, αποτελεί ένα ανεξάντλητο απόθεμα θεμάτων για τον ινδικό χορό. 
H γνώση της ινδικής μυθολογίας είναι απαραίτητη σε όποιον θέλει να ασχοληθεί με τον ινδικό χορό, μιά και οι ιστορίες που καλείται να αφηγηθεί είναι σε μεγάλο ποσοστό παρμένες απ’αυτήν.
Τα σύμβολα και οι μύθοι είναι το αποτέλεσμα των προσπαθειών που έκανε ο άνθρωπος από τις παλαιολιθικές του καταβολές για να καταλάβει τη φύση της δημιουργίας: τόσο την ομορφιά της, όσο και τη βιαιότητα και τη σκληρότητά της.
Οι χορογραφίες εμπνέονται από τους μύθους όπως αυτοί ξεδιπλώνονται μέσα από τοπία ανθρώπων, θεών και δαιμόνων. Τα τοπία αυτά δεν είναι ρεαλιστική αναπαράσταση εξωτερικών χώρων και αντικειμενικής πραγματικότητας, αλλά σύμβολα, φορείς ψυχικού υλικού και ενέργειας, θα μπορούσαμε να πούμε έκφραση δρωμένων σε βαθύτερα στρώματα ύπαρξης, στα βάθη του ασυνείδητου.
Στον ινδικό χορό ο σκηνικός χώρος αντανακλά και συμπυκνώνει τον ψυχικό χώρο. Οι χορογραφίες εμπνέονται από τους μύθους όπως αυτοί ξεδιπλώνονται μέσα από τοπία ανθρώπων, θεών και δαιμόνων. Τα τοπία αυτά δεν είναι ρεαλιστική αναπαράσταση εξωτερικών χώρων και αντικειμενικής πραγματικότητας, αλλά σύμβολα, φορείς ψυχικού υλικού και ενέργειας, θα μπορούσαμε να πούμε έκφραση δρωμένων σε βαθύτερα στρώματα ύπαρξης, στα βάθη του ασυνείδητου.
Οι πανέμορφες στάσεις και κινήσεις του χορού αυτού αντλούν από ένα μακρινό ονειρικό παρελθόν,όπου τα σύμβολα λειτουργούσαν ως οδηγοί, δείχνοντας στους ανθρώπους τις σχέσεις τους με το αόρατο και με τη φαντασία. Είναι σύμβολα που,σε βαθύτερο επίπεδο, αφορούν όλους τους ανθρώπους, υπερβαίνοντας τη γεωγραφική, ιστορική ή πολιτισμική απόσταση.

Η τέχνη αυτή (που προσφέρει μεγάλο πεδίο στην επιστημονική έρευνα, την εθνολογική,λαογραφική και λογοτεχνική), μεταφέροντάς μας σε προϊστορικές εποχές,μας δίνει δείγματα της αρχέγονης πανανθρώπινης παράδοσης.
Μερικές φορές συμβαίνει κάποιος επίδοξος μαθητής να ρωτά:
«Μα δεν είναι απαραίτητο να πιστεύει κανείς στην ινδουιστική θρησκεία για να χορεύει κάποια απ’αυτά τα κομμάτια, που έχουν λατρευτικό χαρακτήρα; Όταν κάποιος δεν είναι ινδουιστής,δεν υστερεί στην απόδοση; Δε νοιώθει άβολα;»
Η απάντηση είναι πολύ απλά και εμφατικά OXI. Παλιά οι χορεύτριες ήσαν ιέρειες, σήμερα όμως ο χορός εξελίχθηκε και άλλαξε μορφή,χορευτές και χορεύτριες είναι καλλιτέχνες που ερμηνεύουν ένα ρόλο για την τέρψη και επιμόρφωση του κοινού. Είναι σαν να ρωτούσαμε την Κατίνα Παξινού, τον Μινωτή ή άλλους ηθοποιούς που διέπρεψαν στην αρχαία ελληνική τραγωδία, αν πίστευαν στο Δωδεκάθεο! Μπορεί να σας απαντούσαν: «Τη στιγμή που ερμηνεύω την Κλυταιμνήστρα, ναι!», με την έννοια οτι ο καλλιτέχνης την ώρα που βρίσκεται επί σκηνής γίνεται ένα με το ρόλο του, τον ζεί. Από την άλλη, και βέβαια υπάρχουν πνευματικά νοήματα σε χορογραφίες, μουσική, ποίηση, όμως αυτά, όπως κάθε μορφή μεγάλης τέχνης, είναι συμβολικά και πανανθρώπινης αξίας, δεν περιορίζονται από τα στενά πλαίσια καμιάς συγκεκριμένης θρησκείας ούτε απαιτούν ο καλλιτέχνης να ανήκει κάπου για να μπορέσει να τα απολαύσει και να αποκομίσει πνευματικό όφελος απ’αυτά. Το ίδιο ισχύει φυσικά για τον αποδέκτη. Αλοίμονο αν έπρεπε το κοινό που χειροκροτεί μιά παράσταση Μπάρατα Νάτυαμ να αποτελείται μόνον από ινδουιστές. Αν ήταν έτσι, δεν θα είχε αυτός ο χορός την παγκόσμια επιτυχία που γνωρίζει σήμερα!

Ένας και πολλοί - μορφές της ινδικής μυθολογίας

Σύμφωνα με τον ινδικό τρόπο σκέψης, η απόλυτη πραγματικότητα, το ανώτατο Ον, η θεότητα που δεν μπορεί να συλληφθεί ούτε να περιγραφεί από ανθρώπινο νου, είναι πέρα από κάθε όνομα και κάθε μορφή, είναι μία και αναπόσπαστη.
Παρ’όλα αυτά, σε σχέση με την παγκόσμια και διαφοροποιημένη πραγματικότητα που ζούμε στην εμπειρική ζωή μας, παίρνει μιά τριπλή διάσταση, έχει τριπλή χρήση, και σε επίπεδο μικρόκοσμου και σε επίπεδο μακρόκοσμου: δημιουργία, συντήρηση και καταστροφή ή, ακριβέστερα, εκδήλωση, συντήρηση και επαναπορρόφηση. Στην ινδική μυθολογία, αυτές οι τρεις βασικές αρχές της δημιουργίας, αυτή η τριπλή δράση, προσωποποιείται συμβολικά από την τριάδα Μπράμα, Βίσνου και Σίβα.
Κι όχι μόνον! Τιτάνιο έργο είναι η καταγραφή όλων των κύριων και δευτερευόντων θεοτήτων και ουράνιων πλασμάτων που λατρεύονται στην Ινδία και κατοικούν τη γη, το νερό, τον πάνω και τον κάτω κόσμο, και τους έξι ουρανούς: ορισμένοι ισχυρίζονται πως μετριούνται όχι σε χιλιάδες ή εκατοντάδες χιλιάδων αλλά φθάνουν τα 330 εκατομμύρια.
Οι Ινδοί τους αποκαλούν «θεούς», όμως σύμφωνα με τον ινδουισμό, οι πολλαπλές θεότητες δεν είναι παρά διαφορετικές εκφάνσεις του ενός και μόνου θεού του οποίου εκφράζουν τις διαφορετικές ιδιότητες. Κάθε Ινδός επιλέγει έναν από τους θεούς ως προσωπική του θεότητα (shta devta) και τον λατρεύει κατά προτίμησιν, θεωρώντας τον προστάτη του. Πράγμα που αντικατοπτρίζεται και από τους ναούς, που αφιερώνονται κυρίως σε μιά θεότητα, άσχετο αν σ’αυτούς υπάρχουν αναπαραστάσεις και των υπολοίπων.

Κι όμως αν ρωτήσει κανείς ακόμη και τον λιγότερο γραμματιζούμενο, αμέσως θα απαντήσει πως πρόκειται για την ίδια Ανώτατη Δύναμη.Υπάρχει εξ άλλου ένας περίφημος στίχος, στις Βέδες,που λέει:

ekam sat, viprah bahudha vadanti
(Σ’αυτό που είναι η μοναδική αλήθεια, οι σοφοί δίνουν πολλά ονόματα")

Ας δούμε λοιπόν, συνοπτικά, τις κύριες μορφές του θείου, όπως τις παρέδωσε η ινδική μυθολογία.
Πολλές από αυτές τις θεότητες ήταν αυτόχθονες, άλλες ήταν «εισαγωγής» (τις έφεραν οι Άρειοι,προέχονται από την Περσία, τη Μέση Ανατολή κλπ....), και άλλες συνδυασμός των δύο. Όπως οι θεοί της αρχαίας Ελλάδας και της αρχαίας Αιγύπτου, είναι ως επί το πλείστον ανθρωπόμορφοι, με ανθρώπινες αρετές και αδυναμίες, μερικοί όμως ζωόμορφοι ή ανάμεικτοι. Οι περισσότεροι έχουν περισσότερα από ένα ζευγάρια χέρια, στα οποία κρατούν τα συμβολικά τους αντικείμενα. Ο καθένας έχει ως «όχημα», κάποιο ζώο ή πουλί, και συμβολίζει τις διάφορες δυνάμεις στις οποίες κυριαρχούν. Ας πούμε, ο ταύρος Νάντι που καβαλά ο Σίβα, συμβολίζει την τυφλή, πρωτόγονη δύναμη, καθώς και την αδάμαστη σεξουαλική ενέργεια του ανθρώπου - ιδιότητες που μόνον εκείνος μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο να δαμάσει. 


Μιά πολύ πληρέστερη παρουσίαση γίνεται στο νέο εικονογραφημένο βιβλίο
" Μπάρατα Νάτυαμ"
που έγραψαν η Λήδα Shantala και η Ιρένε Μαραντέϊ.
Πληροφορίες στη γραμματεία του Shantom, τηλ. 210-6717529.




Τελευταία ενημέρωση της σελίδας: 29 Aυγούστου 2019