Το ημερολόγιο του ταξιδιού που έκανα με τον άνδρα μου τον Άρη
τον Αύγουστο του 2001

Παρασκευή 27 Ιουλίου 2001
Παραμονή της αναχώρησης για Ν. Γουινέα. Πολλές δουλειές, αγορά traveler cheques με τις απαιτούμενες παρακλήσεις για ψιλά. Αγορά φαρμάκων. Άλλες γραφειοκρατικές διαδικασίες. Γύρισα στο σπίτι μετά από πολλή ένταση, ζέστη και κούραση στις 8.00. Καθόλου ενέργεια για δουλειά, για πακετάρισμα. Πρώτη δυσκολία. Κάποιο απαραίτητο για το ταξίδι ρούχο που τόσο είχα στο μυαλό μου να πάρω γιατί είναι βαμβακερό εξαφανίστηκε. Αίσθηση σύγχυσης, ανασφάλειας, απώλειας, χάσιμο ελέγχου. Νεύρα. Δεύτερη σύγχυση. Οι πιστωτικές κάρτες. Δεν υπάρχουν. Εξαφανίστηκαν . Δεν βρίσκονται εκεί που τις βάζω συνήθως. Κούραση για δράση. Το απρόοπτο, η απώλεια.

Σάββατο 28 Ιουλίου-Κυριακή 29 Ιουλίου
Σάββατο πρωί 9 η ώρα. Ο Άρης έγραψε τη διαθήκη του. Εγώ έλεγξα τα bec του γκαζιού, άλλαξα τις εξωτερικές λάμπες που δουλεύουν με χρονοδιακόπτη. Κατάσταση πιο ώριμη. Βρήκα πάλι τις σταθερές μου.
Ευτυχία. Σε 4 ώρες φθάσαμε Bahrein.
Κυριακή πρωί 8.20, άφιξη στη Σιγκαπούρη. Ωραίο αεροδρόμιο, ευχάριστο για τον ταξιδιώτη. Άνετο, με ωραίες κόκκινες πολυθρόνες. Νερά τρεχούμενα, πράσινοι κήποι. Σκεπτόμουν ότι θα ήταν ωραία να κάνουμε 3-4 ώρες ή και ημέρες stop over στα σημεία άφιξης. Άλλες 8 ώρες για Sidney. Οι ταξιδιώτες από όλες τις φυλές. Απογειωνόμαστε. Κυριακή πρωί 6.40 ώρα Ελλάδας, 11.40 τοπική. Σήμερα είναι η επέτειος του γάμου μας. Πάμε για άλλη Ήπειρο. Αυστραλία.
Κυριακή βράδυ φθάνουμε στο Sidney. Στις αποσκευές με περιμένει η πρώτη δοκιμασία. Ο σάκος μου δεν έχει φθάσει. Ήρθε ο κόκκινος του Άρη, όχι όμως και ο μαύρος. Παρ'όλη την κούραση, δίνω δύο διευθύνσεις στο γραφείο απολεσθέντων, μία στο Πόρτ Μόρεσμπυ και μία στο Wewak, του Allois Matews, του τοπικού ταξιδιωτικού πράκτορα. Οι περισσότερες πιθανότητες είναι για τον Αllois μια και η επόμενη πτήση δεν θα είναι πριν την Τετάρτη.
Το αεροδρόμιο κλείνει στις 23.00 Είναι πολύ αργά και είμαστε ταλαιπωρημένοι. Το άλλο πρωί στις 5 πρέπει πάλι να κοιτάξουμε στα απωλεσθέντα. Καλύτερα να κοιμηθούμε στο αεροδρόμιο. Η δεύτερη δοκιμασία. Η μόνη θέση που φιλοξενεί το βράδυ επισκέπτες είναι μπροστά στην κεντρική είσοδο: ένα κρύο μέρος, έξω βρέχει, φοράνε παλτά και μπότες. Η πόρτα ανοιγοκλείνει κάθε τόσο. ΄Ολες οι πολυθρόνες είναι κατειλημμένες. Η μόνη λύση, νa ξαπλώσουμε κάτω.
΄Εχουμε μόνο ένα carry mat και ένα sleeping bag. Ο ΄Αρης έστρωσε από κάτω ένα πλαστικό πλάϊ σ έναν ξαπλωμένο Γιαπωνέζο. Κάνει κρύο κάτω. Το έδαφος μοιάζει να μας ρουφάει την ενέργεια. Προσπαθούμε να μικρύνουμε για να χωρέσουμε στο ένα στρώμα. Τελικά μπαίνουμε κεφάλι πόδια. Αργά περνούν οι ώρες.

Δευτέρα 30 Ιουλίου
Το πρωί πάμε πάλι στα απωλεσθέντα πλάϊ στο γυάλινο ασανσέρ. Δεν υπάρχει κάτι καινούργιο. Τρέχουμε να προλάβουμε. Αγοράζουμε είδη πρώτης ανάγκης που μας λείπουν: ένα αδιάβροχο, ένα μακό, εντομοαπωθητικό, κρέμες για τον ήλιο κλπ. Παίρνουμε την πτήση μας στις 8.00 για Ν. Γουϊνέα, Syd, BNG, POM.

Μέσα στο αεροπλάνο γίνεται η πρώτη μας γνωριμία με τους Πολυνήσιους. Δυνατές φυσιογνωμίες. Η κυρία που κάθεται δίπλα μου, η κυρία Jean, είναι συμπαθέστατη και γεμάτη φροντίδα. Φθάσαμε στο Πόρτ Μόρεσμπυ με μικρή καθυστέρηση. Ατμόσφαιρα χαλαρή, άλλη μυρωδιά. Έχουμε μόνο μιάμιση ώρα για να αλλάξουμε λεφτά, να δηλώσω ξανά την απώλεια του σάκου, να συναντήσουμε τον Αβραάμ, κόντακτ του Άρη από το Internet που θα μας βοηθούσε να αγοράσουμε το εισιτήριο POM – LOSUIA –POM. Ελπίζω να μην ισχύει αυτό που είπε η κυρία Ζαν. Ευτυχώς ναι, έκανε λάθος. Οι τράπεζες δεν απεργούσαν! Όλα έγιναν με τρομερές ταχύτητες. Φθάσαμε στο Wewak.

Wewak
O Allois Matews με ένα μεγάλο χαμόγελο και ένα χαρτί με τα ονόματά μας μας περιμένει στο αεροδρόμιο. Πηγαίνουμε στο Air Port Lodge 120 kinas. Πολύ όμορφο lodge. Το δωμάτιο μας είναι το seven. Διπλό κρεββάτι, αίρ κοντίσιον, δικό του μπάνιο, φώτα κοχύλια. Στην πίσω μεριά του σπιτιού ένας εσωτερικός κηπάκος με συντριβανάκι και κοχυλάκια. Μία εξέδρα μπροστά στη θάλασσα. Μεγάλη παραλία με κοκκοφοίνικες.

Έμεινα με τον Allois να φτιάξουμε το πρόγραμμα, να του πω για τη βαλίτσα που έχασα, να στείλω e-mail στη Λίνα στο γραφείο του ΄Αρη. Προσπαθήσαμε να πιάσουμε Ελλάδα. Δεν έδινε σύνδεση με το εξωτερικό. Ο ΄Αρης είχε απλώσει όλα τα πράγματα πάνω στο τραπέζι για να δούμε τι μας είχε σωθεί από τα απαραίτητα μέσα στο σάκο του. Ευτυχώς τα φάρμακα, τa αντικουνουπικά ήταν εκεί.
Ξυπνήσαμε στις 6 το πρωϊ. Σχετικά ξεκούραστοι. Στα γρήγορα μαζέψαμε τα πράγματα, πήραμε βιαστικά πρωινό πάνω στην εξέδρα, μπροστά στον ανατέλλοντα ήλιο, πάνω σε μια άνετη παραλία με κοκοφοίνικες. ΄Ηρθε ο Allois. Γρήγορα να πάμε στο αεροδρόμιο απέναντι. Τον πλήρωσα 3000 κίνες, (Χ 120 για να βρούμε τις δραχμές) και μας οδήγησε στο αεροδρομιάκι. Λωρίδα αέρος, όπως την λένε, air strip. Ζύγισαν το σάκο, ζύγισαν και εμάς.
Το μονοκινητήριο αεροπλανάκι της MAF 4θέσιο συν τον οδηγό, σαν αετός. Ο οδηγός μας άνοιξε τις πόρτες. Καθήσαμε, δεθήκαμε και νά’μαστε στον αέρα.
Από κάτω η ζούγκλα, καλύβες και εμείς μέσα στα σύννεφα. Σε λίγο είδαμε τον ποταμό Sepik. Σαν μεγάλο καφέ φίδι, γυαλίζει μέσα στο πράσινο και διασχίζει πάνω από 1.000 χλμ. ξεκινώντας δυτικά από τη θάλασσα και προχωρώντας μέσα στα βουνά. Χωρίζεται στον upper, middle και lower Sepik. Εμείς ξεκινήσαμε με την πρόθεση να επισκεφθούμε τον middle. Ο ξανθούλης πιλότος, γραφικός με τα ακουστικά του, σωστός μέσα στο αεροπλάνο-παιχνίδι. Φθάσαμε, σ΄ένα κομμάτι ίσιας γης, ο πιλότος σημάδεψε και προσγειώθηκε.
Κατεβαίνουμε. Κάποιος μας οδηγεί στον Αβραάμ. Το Ambunti lodge, με μεταλλική σκέπη, «ευρωπαϊκές» τουαλέτες και βρύσες μισοχαλασμένες. Ο Joe μας σερβίρει αυγά, ψωμί και φασόλια.
Τρείς Ούγγροι έχουν φθάσει από την προηγούμενη. Ο πιο μεγάλος μας λέει ότι ο δρόμος για το Άνγκοραμ (προς την κάτω μεριά του Sepik) είναι κλειστός. Οι Rascals ενοχλούν τους ταξιδιώτες. Να το επιβεβαιώσει και η αστυνομία. Συμφωνεί και ο αστυνομικός με τα κατακόκκινα δόντια του (από τη χρήση του μπεττέλ) Φεύγουμε λοιπόν για τον επάνω Sepik. Ο Αβραάμ θα φύγει κι αυτός σε λίγο με τους 3 Ούγγρους. Κανονίζουμε να συναντηθούμε στο πρώτο χωριό. Του λέω εμπιστευτικά ότι τον παρακαλώ να είναι αυτός ο οδηγός μας και όχι ο νεαρός Πέπιγιαν. Μου λέει ότι από την επομένη θα μας αναλάβει. Περιμένουμε να στεγνώσουν τα σεντόνια που θα παίρναμε. Ο Joe μου δίνει το καπελάκι του με το ρεβεράκι και ο Αβραάμ ένα lap-lap (παρέο). Τρώμε αυγά μάτια πάνω σε ψημένα ψωμάκια.

Είμαστε πολύ κουρασμένοι. Αποφασίζουμε να ξαπλώσουμε πάνω στα στρώματα στο πάτωμα για λίγο, αν και κάνει πολύ ζέστη - και λόγω της αλουμινένιας στέγης. Ο ΄Αρης με δυσάρεστη έκπληξη ανακαλύπτει ότι του λείπει η μηχανή του. Και τα 5 φίλμ που έχουμε μαζί μας κάνουν μόνο στη δική του μηχανή. Επομένως, έχουμε μόνο ένα φίλμ σε slides. Αυτό μου δημιουργεί ακόμα πιο έντονη την ανάγκη να γράφω για να κρατήσω μέσα στις λέξεις τις εντυπώσεις μου - τόσο τα εξωτερικά φαινόμενα και ερεθίσματα όσο και την προσωπική αίσθηση γι΄αυτά.

Τρίτη 31 Ιουλίου: Malliwai, Meno
Το κανό έχει ετοιμαστεί. Φεύγουμε με τον Πέπιγιαν για το Μαλλιβάι και μετά το Μένο.

Malliwai
Στο Malliwai είδαμε ένα ωραίο Haus Tambaran ("Σπίτι των πνευμάτων", παραδοσιακός χώρος σύναξης των ανδρών), που συνυπήρχε με την εκκλησία. Το χωριό ήταν πιο πάνω.

Μένο
Μένο. Μας περίμενε ο Αβραάμ, ο γιος του Κέννετ και η δεκάχρονη κορούλα του, η όμορφη Ντέλιμ. Το χωριό είναι κτισμένο παράλληλα στο ποτάμι, έναν μικρό παραπόταμος του Sepik. Το κανό ακουμπούσε σχεδόν πάνω στα χόρτα. Οι καλύβες, κτισμένες πάνω σε πασσάλους είναι άνετες και στον 1ο όροφο έχουν και μικρά χωρίσματα για το υπνοδωμάτιο. Τα μόνα έπιπλα είναι τα μικρά σκαλιστά σκαμνάκια και οι δύο πολυθρόνες μπαμπού.
Κάτω, ανάμεσα στους πασσάλους, είναι η κουζίνα και μένουν τα ζώα: γουρούνια, γάτες, σκυλιά, κοκόρια. Έτσι, καθώς άναβε η φωτιά, καπνιζόμαστε μαζί και εμείς στον 1ο όροφο. Επάνω μερικά παράθυρα είναι έτσι φτιαγμένα ώστε να ανοίγουν βγάζοντας ολόκληρο το φύλλο. Στο μέσα δωμάτιο, έστρωσαν τα δύο στρωματάκια, καθαρά σεντόνια, χονδρά μαξιλάρια και την κουνουπιέρα.
Ο Αβραάμ μας σύστησε στις δύο γυναίκες του και μαζί με τους Ούγγρους πήγαμε μία βόλτα στο χωριό. Εδώ είδαμε και το μοναδικό κροκόδειλο. Σε μια μικρή λακκούβα λασπόνερων, ένας ντόπιος κάτι έψαχνε βυθίζοντας το χέρι του μέσα στις λάσπες. Τελικά έπιασε ένα μωρό κροκοδειλάκι.

Βράδιασε. Η Ντέλιμ μας συνόδευσε έξω από το χωριό στην πηγή. Περάσαμε το μεγάλο δέντρο με τους άνδρες που τα έλεγαν από κάτω και φθάσαμε σε μια πεζούλα όπου έτρεχε νερό. Η ήχοι της ζούγκλας είχαν αρχίσει. Κόντευε πανσέληνος κι έτσι βλέπαμε κάπως. Η Ντέλιμ έμεινε πιο κάτω για να μην έρθει κανείς. Γδύθηκα και με το κατσαρολάκι απήλαυσα τη δροσιά του νερού και το μυστήριο της νύχτας.
Ξαπλώσαμε κάτω από την κουνουπιέρα μας στον 1ο όροφο της καλύβας του Αβραάμ. Ξαπλώσαμε, όμως οι ήχοι ήταν πολύ δυνατοί. Ευτυχώς που είχα πάρει ωτοασπίδες. Έκλεισα τα αυτιά μου και ξεκουράστηκα. Εκτός από τα οπτικά εφέ που έκανε ο ΄Αρης αναβοσβήνοντας το φακό του για να ελέγχει την κατάσταση, κοιμήθηκα βαθιά. Η αλήθεια είναι ότι η ζούγκλα τη νύχτα κάνει πολλούς θορύβους και ότι μέσα στις φυλλωσιές της καλύβας μας, πίσω από το κρεβάτι υπήρχαν ποντικάκια που έκαναν όλους τους γνωστούς διεθνείς ποντικίσιους θορύβους.

Την άλλη μέρα το πρωί ο Αβραάμ με τον Κένετ ετοίμασαν πρωινό. Φάγαμε φασόλια, αυγό, ψωμί, καφέ. Μέσα από τα ψάθινα παράθυρα της καλύβας βλέπεις κάτω τον Sepik. Στο ραδιοφωνάκι παίζει ελληνικά, το Δον Κιχώτη, στο «Εδώ Αθήνα, η φωνή της Ελλάδας».
Μετά, παρέα με τους Ούγγρους, φύγαμε προς το Tongajam.

Τετάρτη 1η Αυγούστου: Tongajam, Meno, articrafts shop, Sing Sing
Σταματήσαμε σε ένα βαλτώδες σημείο με πολλά χόρτα και καλαμιές. Το περπάτημα μέσα στο βάλτο ήταν πολύ δύσκολο. Περπατούσαμε πάνω σε χόρτα και καλάμια που συνεχώς υποχωρούσαν. Το έδαφος υποχωρούσε κι αυτό κάτω από τα πόδια μας ενώ τα καλάμια μας έσχιζαν τις γάμπες σιγά-σιγά.
Φθάσαμε στο χωριό Tongajam. Πολύ ωραίο, με κήπους γύρω από τις καλύβες, ενώ από την απέναντι μεριά η ζούγκλα ήταν άγρια και πυκνή. Εδώ το χωριό είχε και βρύσες, μέχρι και μαγαζί πολλαπλών ειδών. Αγόρασα ένα πράσινο εσώρρουχο. Τελικά με το μαύρο παντελόνι που μου έδωσε το πρωί η γυναίκα του Αβραάμ, με το μαύρο λαπ-λάπ του Αβραάμ και τα μακό του Άρη, καθόλου δεν μου λείπει ο σάκος μου.

Πήγαμε στο Haus Tambaran, όπου μαζεύτηκαν πολλοί άνδρες του χωριού. Επιβλητικό, με πάρα πολλά σύμβολα, φαλλικά και μητρικά. Ο Αβραάμ μας τα έδειχνε και μας τα εξηγούσε. Μαγευτικό. Ξύλινες μάσκες και ζωγραφικές πάνω σε ξύλα τοποθετημένα το ένα πλάί στο άλλο σκέπαζαν όλους τους τοίχους. Κάθε σημείο είχε το μυστήριό του. Κοιτάζοντας γύρω σκεφτόμουν πόσο πολύ όλα αυτά με αφορούσαν. Πώς να αποκωδικοποιήσω το μυστικό των συμβόλων; Ήξερα ότι μίλαγαν για το σώμα μου για την ψυχή μου, για το μεγάλο μου ταξίδι. Δυστυχώς, στο χώρο του Haus Tambaran δεν επιτρέπεται να μπουν οι γυναίκες. Είναι χώρος μυήσεων για τους άνδρες. Για άλλη μία φορά οι γυναίκες κρατιούνται μακριά από τα μυστήρια.
Στην είσοδο του «Οίκου των Πνευμάτων», ένα φαλλικό ξόανο φυλάει τον κεντρικό πυλώνα στην είσοδο της καλύβας. Είναι τεράστιο, γεμάτο χρώματα και μυστηριώδη σύμβολα. Δεξιά και αριστερά, τεράστια ταμ–ταμ, κορμοί μεγάλων δένδρων σκαλισμένοι σαν κροκόδειλοι, που προσφέρονται και για καθίσματα. Εδώ τα αγοράκια, μέσα από διάφορες διαβατήριες τελετές μαθαίνανε για το ιστορικό της φυλής τους, ύμνους για τα πνεύματα που προστάτευαν τις διάφορες αγροτικές και κυνηγετικές επιχειρήσεις. Εδώ μάθαιναν για τον πόλεμο, τις πολεμικές και άλλες τελετουργίες, την αξία της ζωής και του θανάτου. Στο χωριό αυτό, τους νεκρούς τους άφηναν πάνω στα κλαδιά των δένδρων για 3 χρόνια και μετά τους έθαβαν.

Γυρνώντας στο Μένο σταματήσαμε σε ένα εργαστήρι μασκών. Υπέροχες μάσκες και ξόανα. Αγοράσαμε μικρά αντικείμενα και ένα ξόανο.

ΣΙΝΓΚ-ΣΙΝΓΚ
Όταν φθάσαμε στο Μένο ακούσαμε ταμ-ταμ να ηχούν. Ο Αβραάμ είχε ζητήσει να γίνει sing-sing. Θα στοίχιζε 100 κίνες που θα μοιραζόμασταν με τους Ούγγρους. Ετοιμάζονταν για το χορό. Ο Αβραάμ ήθελε να πάμε ακόμα. Στο μεταξύ μου έδειξε τα σημάδια στο σώμα του, πάνω στο στήθος του απόδειξη ανδρισμού και ταυτότητας μέλους της φυλής. Μου έδειξε και τη μικρότερη γυναίκα του, που είχε και αυτή σημάδια στην κοιλιά της. Για τους άνδρες γινόταν στην πλάτη ενώ στις γυναίκες στην κοιλιά. Μου εξήγησε οτι τους τρίβουν με τσουκνίδα για απολύμανση και αργότερα μαζεύουν τα περιττώματα των σκουληκιών σε κίτρινο χρώμα και τα βάζουνε πάνω στην πληγή. Χάρη σ΄αυτά, τα σχήματα γίνονται σαν γλυπτά πάνω στο σώμα. Μου εξήγησε ότι η μύηση αυτή πονάει πολύ και σήμερα πολύ λίγοι την κάνουν. Σκέφτομαι ότι έτσι μαθαίνεις να μην φοβάσαι όταν όλοι έχουν αποδεχθεί τον πόνο, τόσο το νοητικό όσο και το σωματικό, ως μέρος της ζωής. Μετά από λίγη ώρα ανεβαίναμε την πλαγιά και φθάναμ στο Haus Tambaran του χωριού.
Όταν ανεβήκαμε το λόφο πάνω από την καλύβα του Αβραάμ, ξαφνιάστηκα πάρα πολύ. Άνδρες και γυναίκες βάφονταν. Ημίγυμνοι, με χορτάρινες φούστες, φτερά, δέρματα ζώων, δόντια και λουλούδια για αξεσουάρ. Με πολλή απλότητα, έφτιαχναν ο ένας στον άλλο εκπληκτικό μακιγιάζ μάσκα. Μέσα σε κελύφη από καρύδες είχαν φυτικά χρώματα: κυρίως άσπρο (καολίνη), μαύρο (κάρβουνο), κόκκινο από φυτά, ώχρα. Ήταν εκεί και η πρώτη γυναίκα του Αβραάμ με το σώμα της βαμμένο με κάρβουνο και ώχρα έφτιαχνε τώρα τελίτσες με κίτρινη μπογιά. Κανένας δεν έμοιαζε με τον άλλο.Τα σύμβολα είναι πολλά. Αναγνωρίζω σπείρες, το άπειρο, φαλλικά και γυναικεία σύμβολα. Το βασίλειο του Διονύσου.
Όλες οι ηλικίες ήταν παρούσες. Ο αρχηγός ήταν καθισμένος στη βάση του στύλου.
Ήταν και οι Ούγγροι. Ο ένας είχε μικροσκοπική κάμερα βίντεο. Τον ζήλεψα. Εγώ έπαιρνα αχόρταγα φωτογραφίες με το τελευταίο μου φίλμ. Τα υπόλοιπα σλάϊντς ήταν στο χαμένο σάκο.

Πρώτα πέρασαν όλο το σώμα τους με λάσπη, εκπληκτική αναφορά στην ύλη του σώματος, χους. Πάνω εκεί έβαφαν με διάφορα σχήματα το σώμα και το πρόσωπό τους, χωρίζοντας το στα δύο καθέτως ή οριζοντίως, με πολλές άσπρες και κόκκινες κουκίδες. Αντί για πινελάκι είχαν μυτερά ξυλάκια.
Αφού βοήθησαν ο ένας τον άλλο να βαφτεί, φόρεσαν ολοκληρώνοντας τις ενδυμασίες τους, κοχύλια, τις ψάθινες φούστες τους, φυλαχτά φτερά στο κεφάλι και αντικείμενα που αντιπροσώπευαν αντικείμενα δύναμης.
Το «Σπίτι των Πνευμάτων» ήταν πολύ ωραίο. Γεμάτο και αυτό από σύμβολα. Έλικες, φίδια, (η κυματοειδής μετάδοση της ενέργειας) λαβύρινθοι, φαλλοί, σύμβολα της θηλυκής ενέργειας, η ένωση της άνιμα και του άνιμους.

Άρχισε ο χορός. Μικρές σταθερές μετατοπίσεις σε κύκλο. Ο ιερός κύκλος. Μείναμε για πολλή ώρα μετά το τέλος της τελετής που έγινε προς τιμήν μας και με οικονομικό στόχο την εξοικονόμηση πόρων για την αγορά πλαστικής δεξαμενής για το χωριό. Η ατμόσφαιρα μου φαινόταν μαγική. Η δύναμη των συμβόλων του χορού είχει δημιουργήσει υψηλής ενέργειας κραδασμούς.
Στο κέντρο κάτω από τον κεντρικό στύλο καθόταν ο γεροντότερος του χωριού και πλάι του, ακουμπισμένη στη γη, με "ραφιά" (ξεραμένο χόρτο) στο κάτω μέρος, μία μεγάλη διπλή μάσκα που μόνο σε ειδικές περιπτώσεις εμφανίζεται. Σύμβολο χθόνιου χαρακτήρα που παντού και πάντα συμβολίζει την διφυή φύση του ανθρώπου. Ο Αβραάμ μου έλεγε εμπιστευτικά πολλά πράγματα γιατί του είχα πει ότι με ενδιέφεραν οι τελετουργίες. Παρ’όλα αυτά και παρ’όλη την παιδεία μου σε άλλους πολιτισμούς, μερικά θέματα ήταν για μένα ήταν πρωτόγνωρα. Η ακρόασή μου δεν ήταν διαυγής, και φυσικά ήταν δύσκολη η κατανόηση, ενσυναίσθηση του άλλου πολιτισμού.

Οι ανταλλαγές- Ατομικότητα και φυλή - Η έλλειψη ιδιοκτησίας.
Στην Παπούα, ίσως και λόγω της ακραίας και δύσκολης γεωγραφικής και κλιματολογικής διαμόρφωσης, με μεγάλα βουνά και απόκρημνες χαράδρες, με έλη, ποτάμια κρύο, ζέστη, βροχές, έντομα, θάλασσα, ηφαίστεια και κοραλλιογενείς νήσους, πιο εύκολα θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για σχέσεις εχθρότητας παρά για σχέσεις φιλίας. Οι έννοιες αυτές ενταγμένες όμως σε ένα άλλο πλαίσιο πολιτισμού: όπου η φυλή είναι πάνω από το εγώ, η ατομική μοναξιά δεν υπάρχει, μια και το σώμα διαπλάθεται μέσα από το σώμα της φυλής, όπου δεν υπάρχει ιδιοκτησία, προσωπικό χρήμα, εργασία και εργασιακές σχέσεις ούτε η έννοια του αγοράζω και πουλάω. Γίνονται ανταλλαγές, αμοιβαίες ανάγκες αλληλοκαλύπτονται από τοπικά συστήματα ανταλλαγών και το άτομο το οποίο έρχεται από μακριά για συναλλαγή είναι σεβάσμιο και τιμώμενο. Η συναλλαγή στηρίζεται σε κανόνες φιλοξενίας και ηθικής ανταπόδοσης πολύ αυστηρούς και απαράβατους.
Στον Σέπικ, δεν υπάρχουν χαρτιά ιδιοκτησίας, ή ταυτότητες. Η πηγή ανήκει σε αυτή την οικογένεια, το μονοπάτι σε άλλον κ.ο.κ. Στην τράπεζα πρέπει να συνοδεύονται από κάποιον που τους ξέρει και πιστοποιεί ότι είναι πράγματι αυτοί. Επίσης υπάρχουν και κρυφά ονόματα.

Τα σπίτια των αγοριών, ο χωρισμός των φύλων και οι πολεμικές συνήθειες
Ο Αβραάμ μου είπε σε μια στιγμή, όταν είχε αρχίσει ο κυκλικός χορός, ότι μερικά βήματα και ρυθμούς τα χόρευαν μόνον αυτοί που είχαν σκοτώσει άνθρωπο σε πόλεμο.
Μετά έμαθα για τον τελετουργικό χαρακτήρα του πολέμου. Τα αγόρια μαθαίνουν σιγά-σιγά τα μυστήρια της ζωής και του θανάτου συνυφασμένα με τη διατήρηση της φυλής από τις γειτονικές εχθρικές φυλές. Τα αγόρια μέχρι έξι περίπου χρονών μένουν στο μητρικό σπίτι. Από εκεί και πέρα αρχίζουν οι μυήσεις, που προσφέρουν γνώση, μέσα από βιωματικές εμπειρίες, των χαρακτηριστικών της φυλής, ειδικούς τρόπους μετάδοσης ήθους, αξιών και ομαδικών συναισθημάτων μέσα από το σώμα και τον πόνο. Τα αγόρια μαθαίνουν να είναι σκληρά.
Αφού περάσουν τις πρώτες μυήσεις όταν φθάσουν γύρω στα 15, φεύγουν από τα σπίτια τους και αποσύρονται στο" σπίτι των πνευμάτων", μακριά από τις γυναίκες, για να μην μαλακώσουν και δεν μπορούν να πολεμήσουν. Σε πολλές φυλές οι γυναίκες μένουν μόνες στο σπίτι. Οι άνδρες μένουν όλοι μαζί, έτοιμοι για τον πόλεμο, και οι έφηβοι κι αυτοί όλοι μαζί, μέχρι να ενηλικιωθούν και να πάνε στο σπίτι των ανδρών. Μαθαίνουν τα όπλα, την τέχνη του πολέμου, τις τελετές που συνοδεύουν τους αιχμαλώτους πολέμου. Έδιναν όρκο ότι θα σκοτώσουν άνδρα και αυτός ο όρκος τους έκανε άνδρες.
Συγχρόνως ετοιμάζονται για την περίπτωση που οι ίδιοι θα είναι θύματα πολέμου. ΄Ηταν πάντα σε επιφυλακή για επιθέσεις από γειτονικές φυλές. ΄Ετσι που ζούσαν όλοι μαζί, αφιερωμένοι στον πόλεμο, ετοιμάζονταν ακαριαία. ΄Ηταν έτοιμοι να πεθάνουν από την εχθρική φυλή και ήταν πολύ σκληροί με τους αιχμαλώτους. Στο βιβλίο για την Παπούα διάβασα διάφορα ανατριχιαστικά πράγματα που γίνονταν τα παλιά χρόνια. Πίστευαν πως μέσα από τις τελετές αυτές εξευμενίζονται τα πνεύματα των προγόνων της φυλής.

Σημερινή κατάσταση
Σήμερα όμως τα πάντα αλλάζουν με ταχύτατους ρυθμούς. Αν, ευτυχώς, καταργήθηκαν οι ακραία βίαιες συνήθειες, δυστυχώς μαζί μ'αυτές έφυγαν και άλλα, που θα άξιζε να διατηρηθούν.
Η Παπούα Ν. Γουινέα παλεύει ανάμεσα στο πολιτισμό της και τη σύγχρονη πολιτική προσπάθεια σύστασης κράτους και δημοκρατίας. Θεσμοί που αναιρούν, καταργούν την αυτονομία των φυλών με όλες τις πολιτισμικές και καλλιτεχνικές ιδιομορφίες.
Ενδυματολογικά τα πράγματα έχουν αλλάξει πάρα πολύ. Δε φορούν πια τις υπέροχες φούστες από κοκκοφοίνικα. Έχουν πεισθεί ότι έτσι εναντιώνονται στην εξέλιξη, ντρέπονται και αμφιβάλλουν για τον πολιτισμό τους. Φοράνε κουρέλια, πρώην φουστάνια ή πουκάμισα που κάποτε τους άφησε κάποιος λευκός συνήθως ιεραπόστολος ή αδελφή και χωρίς τη δυνατότητα του πλυσίματος - μια και δεν έχουν τρεχούμενο νερό και το σαπούνι είναι πανάκριβο είδος, που υπάρχει μόνο σε χωριά που είναι μέρες μακριά ούτε βέβαια τη δυνατότητα ραψίματος και επισκευής, μια και αυτό δεν ταιριάζει με την εποχή στην οποία ζει ο εγκέφαλός τους. Παρ’όλο ότι ζουν στον εικοστό αιώνα, η οντολογική τους εξέλιξη είναι της λίθινης εποχής. Δεν υπάρχουν κατοικίδια ή εξημερωμένα βοηθητικά ζώα για διάφορες εργασίες όπως άλογο, γαϊδούρι κλπ. Δεν γίνεται χρήση πέτρας στα σπίτια και μέχρι πρότινος τα εργαλεία τους ήταν ξύλινα.

Αυτός ο αρχέγονος πρωτόγονος πολιτισμός, πιστεύω ότι καθρεπτίζει κρυμμένες νοητικές τάσεις που δεν έχουν ολοκληρωθεί στο σύγχρονο δυτικό άνθρωπο. Καταδεικνύει την έλλειψη του δυτικού πολιτισμού, τις φαντασιώσεις που αντανακλούν πολιτισμικές αναστολές και υποκατάστατα άρρωστα, τάσεων μη αφομοιωμένων και ωριμασμένων. Και είδα ότι ακριβώς αυτή η ψεύτικη υπέρβαση αναγκών με το πρόσχημα του πολιτισμού έχει οδηγήσει στην τόσο μεγάλη αλλοτρίωση και τα ψυχικά νοσήματα της εποχής, την εμμονή στο σεξ, την κατανάλωση, τις εξαρτήσεις, τη κοινωνικά μη δικαιωμένη ψυχική βία, την απομόνωση, και το υπαρξιακό αδιέξοδο. Η Δύση τουλάχιστον συμβολικά φέρει τα σημάδια αναγκών και συνηθειών που ανήκουν στις «πρωτόγονες» -όπως λέει περιφρονητικά - κοινωνίες.

ΠΕΜΠΤΗ 2 Αυγούστου:
Περπάτημα μέσα από το Mayo, (Tumskai), Yessan, Bagu, Swagup, διανυκτέρευση.
Ξεκινήσαμε πρωί. Αισθάνθηκα την αγωνία του αποχωρισμού. Πώς δέθηκα έτσι γρήγορα με τη γυναίκα του Αβραάμ.
Με τη βοήθεια των παιδιών οι σάκοι και όλα τα πράγματα φορτώθηκαν στο κανό. Από το χωριό το κατέβασμα στην όχθη ήταν απότομο και γλιστερό, αυτοί όμως κατέβαιναν πολύ γρήγορα και επιδέξια.
Ο Κένετ μας κατέβασε λίγο πιο κάτω. Θα διασχίζαμε το βουνό και θα μας έπαιρνε από την άλλη μεριά. Περάσαμε από το Mayo. Ένα πανέμορφο χωριό πάνω στο βουνό με μαγευτική θέα στο ποτάμι.
Εδώ, μπροστά στο Haus Tambaran, είδα ένα εντυπωσιακό ξυλόγλυπτο ξόανο, μιά μυστηριώδη γυναίκα με χορτάρινη φούστα. Την προσπεράσαμε και όταν έφθασα στο ποτάμι κάτω ρώτησα δειλά τον Αβραάμ. Ήταν για πούλημα; Ναι, μου λέει. Μπορούμε να την πάρουμε. Φωνάζει ο Αβραάμ στην τοπική διάλεκτο talk pleis, και μετά από λίγο βλέπω να με πλησιάζει μιά ομάδα από γυναίκες γυναίκες όλων των ηλικιών και κοριτσάκια του χωριού κρατώντας το ξόανο αγκαλιά. Και εδώ, περιτριγυρισμένοι από όλα αυτά τα γοητευτικά πλάσματα, έμαθα τη ιστορία της “Tumskai” από τα χείλη όλων, φράση-φράση. Οι γυναίκες μου φάνηκαν ξύπνιες και κοινωνικές.

Η “Τumskai” Η κυρία των πνευμάτων (The spirit lady)

Ο μεγάλος αρχηγός ήταν στο σπίτι των πνευμάτων. Η Τούμσκαϊ είχε την περίοδό της. Ο πατέρας και η μητέρα της είχαν φύγει να φτιάξουν σάγκο (είδος ψωμιού από ίνες φοινικόδεντρου). Η Τουμσκάϊ πήγε να σπάσει ξύλα για τη φωτιά στο παλιό κήπο (που τον έκαψαν). Στο δρόμο της επιστροφής το άγριο γουρούνι έσκαψε μέσα στο χώμα. Από εκεί ξεπήδησε μία πηγή και έτσι μπόρεσε η Τουμσκάϊ να πλυθεί.
Υπήρχαν ψάρια στο νερό. Έπιασε ένα ψάρι, το έτριψε σ΄ένα φύλλο και το έφερε στο σπίτι να το μαγειρέψει. Το ψάρι όμως δεν μαγειρευότανε. Γύριζε μέσα στο τηγάνι ζωντανό. Το μεγάλο φίδι «Σάππου», που ακολουθούσε την νεαρή γυναίκα από τότε που πήρε το ψάρι ήρθε και τη ρώτησε : «Ποιός έπιασε το ψάρι;;» «Μικίσσιμ», εγώ, απάντησε αυτή. Ο Σάππου ήρθε γύρω από τη φωτιά και την παρέσυρε μέσα στο νερό.
Φώναξε στη μητέρα της, τον πατέρα της και τον θείο της. «Το φίδι με παρασύρει στο νερό, αν με σκοτώσει θα βγει κόκκινος αφρός και θα επιπλέει στην επιφάνεια. ΄Αν όχι, πράσινος.
Το φίδι την σκότωσε. Κόκκινο ανέβηκε στην επιφάνεια.
Τα πάντα σκοτείνιασαν και κατακλυσμιαία βροχή κατέστρεψε το χωριό. Την ιστορία της Τούμσκαϊ την έμαθα από τα χείλη πολλών γυναικών. Τα ονόματά τους: Ματίλντα Σαϊμον, Ντομίνικα Κλάπατ, Στέλλα Σέλλα. Τη μετάφραση την έκανε ο Αβραάμ Μπάνγκαμ την Πέμπτη 2 Αυγούστου στην όχθη του Sepik στους πρόποδες του Μάγιο.

Ολοκληρώσαμε το περπάτημα μέσα στη ζούγκλα του βουνού. Ο Αβραάμ μου έδειχνε τα κίτρινα περιττώματα των μυρμηγκιών που βάζουν πάνω στις πληγές αφού τις τρίψουν με τσουκνίδα. Χρησιμεύουν για απολύμανση αλλά και για να κρατούν το δέρμα φουσκωτό εκεί που έχουν γίνει τα χαράγματα. Καθόλη τη διάρκεια της διαδρομής, μπροστά πήγαινε ο Αβραάμ με ένα μεγάλο μαχαίρι ανοίγοντας δρόμο μέσα στα αναρριχώμενα.

Ακούσαμε το θόρυβο της μηχανής του κανό. Ο Κέννετ με την Ντελίμ είχαν έρθει να μας πάρουν. Συνεχίσαμε για το Yassan.

YASSAN
Μπήκαμε πάλι στο κανό και αυτή τη φορά έχουμε μαζί μας την Τουμεσκάϊ, μπροστά τυλιγμένη με ξεραμένα μπανανόφυλλα.
Μπροστά κάθεται ο Άρης στην καλαμένια πολυθρονίτσα του, με το γκρί το καπελάκι του και το ροζ περιλαίμιο με το δροσιστικό υλικό που αγοράσαμε στην Αυστραλία. Κάνει πολύ ζέστη. Από πίσω ο Αβραάμ, φορώντας ένα σεντόνι σαν αντίσκηνο, ο Κέννετ στο τιμόνι και η Ντέλιμ. Ο Σέππικ σε ορισμένα σημεία μοιάζει με τεράστια λεωφόρο πάγου, τόσο τα νερά του είναι ήρεμα και γυαλιστερά. Στρίβουμε σε ένα μικρότερο παραπόταμο και κατευθυνόμαστε στο χωριό Γιασσάν
Δέσαμε το κανό. Μας περίμεναν πολλοί από το χωριό μεταξύ των οποίων και ο αρχηγός ένας καλοφτιαγμένος δυνατός άνδρας. Αριστερά στην είσοδο είχε έναν χώρο εκθεμάτων με πολύ ωραία γλυπτά - τα σώματα και τα πρόσωπα με ιδιαίτερη εκφραστικότητα σύγχρονης τέχνης. Ανεβήκαμε στο σπίτι των πνευμάτων. Μαζεύτηκαν πολύ άνδρες. Καθίσαμε. Μας πρόσφεραν γιγάντιες καρύδες που τις έκοψαν εκείνη τη στιγμή από τη καρυδιά. Κάποιος σβέλτα ανέβηκε και τις έριξε με δυνατό θόρυβο στη γη. Είχαν πολύ χυμό. Ο Άρης μάλιστα μου έδωσε τη δικιά του.

Τοπική επικοινωνία, ύδρευση
Μιλήσαμε για πολλά θέματα. Πολλά αφορούν τις κατασκευές, την ηλεκτροδότηση (φυσικά δεν υπάρχει ηλεκτρικό στο Σέππικ), τις παροχές νερού μέσα από σύστημα συλλογής βρόχινου νερού -που τρέχει άφθονο εκεί- μέσα σε δεξαμενές και τροφοδοσία του μέσα από αγωγούς και βρύσες. Όλα αυτά τους φαίνονται πολύ δύσκολα. Και είναι δύσκολα, μια και δεν υπάρχουν τέτοιες βιομηχανίες στην Ν. Γουϊνέα, και ούτε το επίπεδο αξιολόγησης και εφευρετικότητας έχει φθάσει στο μέταλλο και το πλαστικό. Επιπλέον η απομόνωση αυτών των φυλών από κάθε είδους εμπορικά καταστήματα καθιστά σχεδόν ανίκανη την ικανοποίηση αναγκών που δεν μπορούν να επιλυθούν με τοπικές παρεμβάσεις.
Οι δρόμοι στην Παπούα λόγω του κοραλλιογενούς εδάφους είναι ανύπαρκτοι. Οι ξένοι κατακτητές, αφού κατάλαβαν ότι ήταν μάταιο να δημιουργήσουν δρόμους, λόγω των δυσκολιών που παρουσιάζουν τα σκληρά πετρώματα αλλά και την καταστροφή που προξενείται κάθε τόσο από τις βροχές, βρήκαν ως λύση την ανάπτυξη εναερίων επικοινωνιών μέσα από στενούς αεροδιαδρόμους στους οποίους προσγειώνονται μονοκινητήρια αεροπλανάκια. Βέβαια αυτού του είδους οι μετακινήσεις είναι πανάκριβες και αδύνατες για τους κατοίκους του Σέππικ.

Ένδυση
Άλλο θέμα είναι η ένδυση. Παλαιότερα φορούσαν τοπικές ενδυμασίες από τοπικά υλικά που κυρίως είναι παράγωγα από φοίνικα. Ίνες του φοίνικα για ένδυση και τροφή (το σάγκο), φυλλώματα από φοίνικα για την κατασκευή καλυβών και κορμοί από το «Άσπρο δένδρο» για τη δημιουργία των πασσάλων. Είχαν μεγάλη ευκολία στην κατασκευή χορτάρινων ρούχων. Φούστες για τις γυναίκες και μισές φούστες καλύπτρες των γεννητικών οργάνων για τους άνδρες. Αυτές οι ενδυμασίες εφιλοτεχνούντο σε μεγάλο βαθμό με χρώματα και σχέδια για τις διάφορες εκδηλώσεις- τελετουργίες.
Οι λευκοί και οι ιεραπόστολοι τους δημιούργησαν μεγάλες ενοχές σε σχέση με το σώμα τους και αυτές τις ενδυμασίες. Τους έπεισαν να πετάξουν από πάνω τους τα χορτάρινα ενδύματα και τα διάφορα μπιζού, τρίχες, κοκάλινα περιδέραια και σκουλαρίκια και να υιοθετήσουν βαμβακερά, λινά και συνθετικά ρούχα, εντελώς ακατάλληλα γι αυτούς.
Η συνέπεια είναι ότι φοράνε κουρέλια, μια και δεν υπάρχει δυνατότητα αντικατάστασης των κουρελιασμένων αυτών ρούχων (φορούν παλαιομοδίτικες τρύπιες φούστες-φουστάνια και παντελόνια.) Αποκλείστηκαν από τα τοπικά υλικά τα οποία, λόγω και του οικολογικού τους χαρακτήρα, όταν φθείρονταν τα πετούσαν και έφτιαχναν καινούργια. Αυτά τα ξενόφερτα, δεν μπορούν ούτε να τα πλύνουν μια και το σαπούνι δεν υπάρχει: ίσως χρειάζονται 1 ή 2 μέρες με το κανό για να φθάσουν στο ΄Αμπουντι όπου ίσως να υπάρχει στα ελάχιστα μαγαζιά και φυσικά πανάκριβο.

Μαγεία
Αφού λοιπόν εξαντλήσαμε αυτά τα θέματα, μιλήσαμε για τις τελετές, τις ασθένειες τη μαγεία. Πιστεύουν ότι οι αρρώστιες και ο θάνατος προκαλούνται από παρεμβάσεις μαγείας. Πιστεύουν ότι υπάρχουν μάγοι που μπορούν να «φάνε» με τα βλέμμα τους τον άλλο, ή να του στήσουν παγίδες θανατηφόρες. Μας μίλησαν γιa τέτοιους μάγους που υπάρχουν στο Nopapu .
Eπίσης για παγίδες που στήνουν μέσα στη ζούγκλα όπου πέφτουν τα θύματα που τα δηλητηριάζουν με βότανα.

Τους χαιρετήσαμε μετά από αρκετή ώρα αφού τους εξηγήσαμε από πού ερχόμαστε. Συνήθως ούτε γνωρίζουν τη ύπαρξη της Ελλάδας και φυσικά το να ταξιδέψεις τρείς μέρες με πολλά αεροπλάνα και πολλές ώρες για να τους συναντήσεις τους φαινόταν πολύ περίεργο.
Μας συνόδευσαν όλοι μέχρι το κανό. Μάθαμε ότι ο κατασκευαστής των ξόανων ήταν ο αρχηγός. Εξηγήσαμε ευγενικά ότι παρ’όλο που πολύ θα επιθυμούσαμε να αγοράσουμε, είχαμε πρόβλημα με τη μεταφορά, έπειτα μπήκαμε στο κανό και φύγαμε για το επόμενο χωριό, το Μπάγκου.

BAGU
Στο Μπάγκου, κοντά στο ποτάμι, ήτανε μία γυναίκα με λευκό το πρόσωπό της. Ο Αβραάμ μας εξήγησε ότι ήταν χήρα και υπάρχει η συνήθεια να καλύπτει κανείς λευκό το πρόσωπό του - νομίζω για 40 μέρες- όταν πενθεί.
Εδώ ανεβήκαμε σε πολλές καλύβες, σπίτια. Σε πολλά χωριά που φαντάζομαι η φυλή δεν ήταν συγγενική ή φιλική με τον Αβραάμ ή με ίδιο Τόκ Πλέϊς, πηγαίναμε στο σπίτι των πνευμάτων για να συναντηθούμε με τους κατοίκους, πληρώνοντας και 10 κίνες. Στα μέρη που διανυκτερεύαμε ή που είχε προσωπικές φιλίες, επισκεπτόμαστε και τις καλύβες.
Εδώ λοιπόν ανεβήκαμε από τους πασσάλους σε πολλές καλύβες. ΄Ηταν και αυτές -όπως και το χωριό του Αβραάμ στο Μάγιο - στον πρώτο όροφο πάνω σε πυλώνες (για προστασία από πλημμύρες όταν φούσκωναν τα νερά του Σέππικ την εποχή των μουσώνων). Στο μισοσκόταδο έφεγγε η εστία που έκαιγε σε έναν προστατευμένο χώρο στο κέντρο της καλύβας. Από πάνω κρέμονταν ψάρια και λαχανικά όπως τα ταρό (είδος πατάτας), για κάπνισμα, μιά από τις μεθόδους συντήρησης.
Καμιά φορά είχε και σκαλιστά έπιπλα, ή κουνουπιέρες που κάλυπταν τα στρώματα σαν μικρές σκηνές μέσα στο δωμάτιο.
Εδώ είχαν και σχολείο και βρύσες σε διάφορα μέρη για να εξυπηρετείται το χωριό.

Ύδρευση
Μερικά χωριά που έτυχε να χρηματοδοτηθούν από διεθνή προγράμματα συμπαράστασης, έχουν αγοράσει από το Αμπούντι, από έναν οργανισμό παροχής δεξαμενών, πλαστικές δεξαμενές που στοιχίζουν 300-400 χιλιάδες. δραχμές. Πηγαίνουν ειδικοί εργάτες στο χωριό για τη δημιουργία αγωγών και τη σύνδεση της δεξαμενής με βρύσες. Αυτό βέβαια συμβαίνει σε πολύ λίγα χωριά.

Σχολείο
Στην Παπούα Ν. Γουϊνέα, όπου μετράμε περίπου 5.000.000 ανθρώπων, υπάρχουν ποσοστιαία πάρα πολλές γλώσσες. Από τις 3.000.000 γλώσσες που ομιλούνται στον πλανήτη, εδώ υπάρχουν 700 γλώσσες. Για να μπορέσει να λειτουργήσει η έννοια του κράτους, ως κοινή γλώσσα προτείνεται η Πίτζιν, μίξη Αγγλικών, Γερμανικών και τοπικών διαλέκτων. Γίνεται όμως μία μεγάλη προσπάθεια διάσωσης των τοπικών διαλέκτων, τοκ πλέις, που βέβαια είναι γλώσσες προφορικές. Πηγαίνουν λοιπόν εθελοντές, μαθαίνουν Πίτζιν, σε σεμινάρια εθελοντών, επιστρέφουν στο χωριό τους όπου διδάσκουν πίτζιν και συγχρόνως δημιουργούν παρεμφερές σύστημα γραφής του τοκ πλέϊς.

W.C.
Σε όλο το Σέππικ, υπήρχε χώρος τουαλέτας. Μία καλύβα με υπερυψωμένο δάπεδο σε ένα σημείο και ένα άνοιγμα το οποίο τις μη χρησιμοποιούμενες ώρες ήταν σκεπασμένο με μιά σανίδα.
Τα μειονεκτήματα αυτής της μεθόδου. Κατ’αρχήν το βάθος από τη γη ήταν πολύ μικρό. Έτσι ο χρήστης βρισκόταν σε πολύ κοντινή απόσταση από τους διάφορους παρασιτικούς οργανισμούς που σύχναζαν στα περιττώματα. Έπειτα, κατά τη διάρκεια της ημέρας σύχναζαν μεταξύ άλλων και μύγες οι οποίες με το που ο χρήστης άρχιζε τη γνωστή δράση, πετούσαν προς την έξοδο. Φρίκη. Χίλιες φορές καλύτερα να περπατάει κανείς λίγο περισσότερο για να απομονωθεί μέσα στο δάσος.