Πώς εισήχθηκα στα μυστικά της εκπληκτικά προωθημένης θεραπευτικής σαμανιστικής
προσέγγισης των Πυγμαίων, στην καρδιά της Αφρικής
της
Λήδας Shantala
Πρόκειται για την επαφή μου με τις αφρικάνικες αυτή τη φορά κουλτούρες, τις βαθιά "πρωτόγονες" βιωματικές γνώσεις στις οποίες εισήχθηκα, αν και αρχικός στόχος μου κατά τις περιπετειώδεις και μακροχρόνιες επισκέψεις μου στη Μαύρη Ήπειρο, ήταν η ανθρωπολογική έρευνα των «θεραπειών ομάδας», που συχνά περιλάμβαναν τις τέχνες του χορού και του θεάτρου.
Θα σας μιλήσω εδώ για το πρώτο ταξίδι μου στην Αφρική, για το πώς ήρθα σε επαφή μ' αυτές τις διδασκαλίες - που αν και προέρχονται από κοινωνίες τις οποίες χαρακτηρίζουμε «πρωτόγονες», κρύβουν αρχές, θεραπευτικές προσεγγίσεις και μυστικά, που μόλις σήμερα αρχίζει να ανακαλύπτει η δυτική επιστήμη.
Μέρος Α': «Μαμά Νακάνγκα» -Το ταξίδι της ανακάλυψης
Στη Γαλλία βέβαια μαζί με τις πανεπιστημιακές μου σπουδές είχα ασχοληθεί με την έρευνα του εαυτού μέσα από ψυχοθεραπευτικές μεθόδους. Εκείπληροφορήθηκα ότι στην Αφρική υπήρχαν πανάρχαιες μέθοδοι ομαδικής
θεραπείας.
Ολοκληρώνοντας τις σπουδές μου στο Παρίσι, έφυγα πρώτα στη νότια Ινδία για μελέτη ινδικού κλασικού χορού και γιόγκα . Εκεί στην Ινδία, την άνοιξη του 1982, αποφάσισα για το ταξίδι στην Αφρική. Σ' αυτό το τόλμημα θα με συνόδευε ο Γάλλος σύντροφός μου (ψυχολόγος και θεραπευτής ο ίδιος) Ζαν-Νοέλ Ντερβέν, με τον οποίο είχαμε κάνει και πολιτικό γάμο στο Κογκό.
Από την Ινδία ξεκινήσαμε κατευθείαν για Αφρική.
Αυτό το ταξίδι ήταν «αφήνομαι και με κατευθύνουν τα γεγονότα». Εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν οδηγοί σε αυτά τα μέρη. στην
Μέσω μιας 4ήμερης (!) πτήσης με την Αεροφλότ, φτάσαμε στο... Κονγκό, μια χώρα για την οποία ξέραμε πολύ λίγα πράγματα -μιας και τότε δεν υπήρχαν ούτε καν τουριστικοί οδηγοί - και συν τοις άλλοις κομμουνιστική, πράγμα το οποίο δημιουργούσε μεγάλα γραφειοκρατικά προβλήματα.
Για να ταξιδέψουμε από μια πόλη ή χωριό σε μια γειτονική περιοχή, έπρεπε να περνούμε από το εκάστοτε αστυνομικό τμήμα για θεώρηση βίζας και συχνά αναγκαστήκαμε να εξηγήσουμε ότι δεν είμασταν κατάσκοποι αλλά φοιτητές, που κάνουν συγκριτική έρευνα ανάμεσα στην Ινδία και την Αφρική. Όταν άκουγαν ότι ερχόμασταν από Ινδία, μας προστάτευαν.
Από την άλλη, τα ξενοδοχεία στις μεγάλες πόλεις ήταν πανάκριβα, ενώ στα χωριά δεν υπήρχε καμιά τουριστική υποδομή, όπως επίσης δεν υπήρχαν συγκοινωνίες, εκτός από περαστικά φορτηγά ή τρακτέρ, που εξυπηρετούσαν και τους ντόπιους - μέσα σε άθλιες και επικίνδυνες συνθήκες, στοιβαγμένους σαν μύγες στην καρότσα... Μας θυμάμαι να ταξιδεύουμε στο πίσω μέρος ενός φορτηγού, με τουρμπάνι στο κεφάλι, κατακόκκινοι από την κόκκινη σκόνη, το λατερίτη
Έπρεπε λοιπόν να βρεθούν πληροφορίες ως προς τις ομαδικές τελετές θεραπείας - αν υπήρχαν και πού, αλλά και τρόποι μεταφοράς και διαμονής στα διάφορα χωριά της ζούγκλας...
Αρχίσαμε λοιπόν να ερχόμαστε σε επαφή με τοπικούς παράγοντες, με το Υπουργείο Πολιτισμού, με πανεπιστημιακούς και καλλιτέχνες για να συγκεντρώσουμε πληροφορίες.
Καθώς ταξιδεύαμε κυρίως με ωτοστόπ, κάναμε πολλές γνωριμίες, οπότε συνήθως μας φιλοξενούσαν με πολύ ενθουσιασμό και ευγένεια, παρέχοντας και πλήθος πληροφοριών. Στα χωριά που επισκεπτόμασταν, άποιες φορές κοιμόμασταν στην ιεραποστολή, ή στο σπίτι του φύλαρχου, σε ψάθα κοντά σε κότες. Μια φορά κοιμηθήκαμε έξω από μια εκκλησία. Στελέχη του Κ.Κ. μας παραχώρησαν την άδεια να διαμένουμε στις cases de passage ("καλύβα του περάσματος", ένα είδος πανδοχείου για τα μέλη του κόμματος),όταν φυσικά δεν ήταν κάποιος ήδη εκεί, καθώς και ένα συνοδό-μεταφραστή.
Ήταν όμως και η σειρά του... καπιταλισμού να βοηθήσει! Σ' αυτή τη φάση σταθήκαμε αρκετά τυχεροί γιατί γνωριστήκαμε με Γάλλους επιχειρηματίες, οι οποίοι μας έδωσαν άδεια για να ταξιδεύουμε με τα φορτηγά τους, στοιβαγμένοι βέβαια μαζί με αμέτρητους άλλους πάνω στις καρότσες των φορτηγών. Θεωρώ όμως οτι αυτή η ταλαιπωρία μού καλλιέργησε την τόλμη και την αντοχή, σε μια περιοχή που η δυτική λογική απλά «τελειώνει». Χωρίς αυτές τις δοκιμασίες, ίσως να μην άντεχα αυτά που θα ακολουθούσαν...
Το «χάρισμα» που χρειάζεται θεραπεία.
Υπακούοντας σχεδόν ένστικτωδώς στην δυνατή αίσθηση ότι αυτό που ψάχνω να βρω υπάρχει στο Κονγκό, άρχισα να επισκέπτομαι κάθε περιοχή που μου πρότειναν. Στις μετακινήσεις μου αυτές είχα την ευκαιρία να γνωρίσω πολλούς θεραπευτές - εμπειρία που θεωρώ από αστεία έως και τρομακτική.
Το κωμικό στοιχείο είναι ότι οι Αφρικανοί αποκαλούν charlatan (τσαρλατάνος) αυτούς τους σαμάνους-θεραπευτές, έχοντας υιοθετήσει από τους Γάλλους και τους ιεραπoστόλους αυτή τη λέξη, χωρίς να γνωρίζουν τι σημαίνει και ότι είναι αρνητικά/υποτιμητικά φορτισμένη! Έτσι δεν ήταν σπάνιο να σου συστήσουν έναν τέτοιο θεραπευτή κάπως έτσι: «Να δεις οπωσδήποτε αυτόν τον... τσαρλατάνο! Είναι σπουδαίος..." Βέβαια, πολλοί από αυτούς που γνώρισα ήταν πράγματι... τσαρλατάνοι αλλά υπήρχαν και κάποιοι που δεν ήταν. Αλλά η ανακάλυψη και η επαφή με τους charlatan δεν γέμιζε την ψυχή μου... δεν ήθελα να δεθώ σε μια θεραπευτική σχέση με ένα άτομο, αλλά με μιά ομάδα.
Όμως ήδη τα πρώτα σημάδια μιας τεράστιας αλλαγής άρχισαν να εκδηλώνονται. Από αυτή την εμπειρία ανέπτυξα την ικανότητα να κρίνω, να διακρίνω και να εμπιστεύομαι τα μηνύματα που μου έστελνε το σώμα μου, με αποτέλεσμα να μην παραμυθιάζομαι μπροστά σε κάθε - εντυπωσιακή ή μη - κατάσταση. Μια ικανότητα που έμελλε να μάθω ότι είναι καθοριστική
στον «αφρικάνικο δρόμο»... Τελικά, τα βήματα μου, καθοδηγούμενα από εμπιστοσύνη, με οδήγησαν σε αυτό που έψαχνα. Ένα θεραπευτικό πλαίσιο που στηρίζεται στη βιωματική εμπειρία και που η θεώρησή του ξεδιπλώνεται μη-ορθολογικά, φανταστική, μυθολογική.
Εδώ, διδάχθηκα μέσα από μεθόδους που χάνονται πολλούς αιώνες πίσω, να προσλαμβάνω άμεσα τις πληροφορίες που στέλνει το σώμα. Να αντιλαμβάνομαι δηλαδή τη γλώσσα του σώματος και να μετατοπίζομαι ακαριαία στο μη-λεκτικό, αχανές και μυστηριώδες κόσμο του ασυνειδήτου... να φεύγω από τον έλεγχο της λογικής και να παραδίνομαι στην εκδήλωση της εκάστοτε ενέργειας.
To Moυκίσσι
Κάποια στιγμή φτάσαμε σε ένα χωριό του Κονγκό, το Σιμπιτί. Εκεί για πρώτη φορά ακούσαμε και μάθαμε για το Μουκίσσι. Συγκεκριμένα ακούσαμε ότι μια κοπέλα «έχει το Μουκίσσι» και ότι σε μια καλύβα γίνεται ένας χορός προκειμένου να θεραπευτεί.
Παρ' ότι η διαδικασία ήταν μυστική και ο χορός ιδιωτικός, μας επέτρεψαν να τον παρακολουθήσουμε, μόνο και μόνο επειδή είμασταν ερευνητές.
Έτσι, μαζί με τον μεταφραστή μας - το συνοδό μας από το Κ. Κ. - πήγαμε στην καλύβα. Μέσα μια κοπέλα χόρευε και τραγουδούσε. Εγώ προσφέρθηκα αυθόρμητα να χορέψω ένα μικρό απόσπασμα ινδικού χορού, λέγοντας πως θέλω κι εγώ να προσφέρω στη θεραπεία της κοπέλας. Κάτι τέτοιο άλλωστε ήταν συνηθισμένο για μένα, από τη στιγμή που μόλις είχα έρθει από την Ινδία και οπουδήποτε έβρισκα χώρο και χρόνο, έκανα πρακτική. Τελικά ο θεραπευτής - η "μαμά" Ιμπρογκόλο(μαμά Κεραυνός) - μου το επέτρεψε.
Καθώς χόρευα όμως, η "μαμά" με σταμάτησε, δηλώνοντας ότι και εγώ έχω το Μουκίσσι και μάλιστα εκείνη τη στιγμή, επικαλούμενη τις μαντικές της ικανότητες, μου φανέρωσε διάφορα στοιχεία της βαθιάς σχέσης με τον πατέρα μου, που ήταν όντως αληθινά! Εντυπωσιάστηκα βέβαια, αλλά δεν μου έγινε απόλυτα ξεκάθαρο τί είναι αυτό το Μουκίσσι, ούτε τι σημαίνει ότι το έχω εγώ η ίδια και μάλιστα ότι πρέπει να το θεραπεύσω.
Η δεύτερη φορά που άκουσα για το Μουκίσσι ήταν πλάι σε μια καλύβα. Όπως συνήθιζα, είχα βάλει στο κασετοφωνάκι ένα ρυθμικό κομμάτι και έκανα πάλι πρακτική στο χορό, ενώ διάφοροι είχαν μαζευτεί τριγύρω κοιτάζοντάς με. Σε μια στιγμή μερικές γυναίκες - προφανώς επηρεασμένες από τον ρυθμό - άρχισαν να βγάζουν κραυγές και να σφαδάζουν. Έκπληκτη εγώ σταμάτησα το χορό και - ακόμη πιο έκπληκτη – άκουσα να μου λένε ότι «έχω το Μουκίσσι», ότι είμαι «δικιά τους» και ότι «δεν πρέπει να στεναχωριέμαι, γιατί εκείνοι μπορούσαν να με... θεραπεύσουν»! Ανάμεικτα συναισθήματα ακολούθησαν. Αισθάνθηκα ότι μου ανακοίνωναν κάτι χαρμόσυνο αλλά ταυτόχρονα ήταν σα να μου έλεγαν ότι είμαι άρρωστη!
Από τότε, μαζί με τον Ζαν-Νοέλ, αρχίσαμε να συγκεντρώνουμε στοιχεία, ρωτώντας, διαβάζοντας και ψάχνοντας σε βιβλιοθήκες... στο τοπικό "Υπουργείο Πολιτισμού", για το Μουκίσσι- που κυριολεκτικά σημαίνει το "πνεύμα του νερού".
Μια εκπληκτική προσέγγιση
Τι είναι όμως το Μουκίσσι; (ορολογία της γλώσσας Μιτσόγκο). Συνδέεται με τη θεωρία του τι είναι υγεία και τι ασθένεια. Υγεία υπάρχει όταν το άτομο αποτελεί με τρόπο αρμονικό, μέρος του συνολικού συλλογικού σώματος! Αυτό προϋποθέτει εναρμόνιση όλων των συστατικών, όλων των μερών του δικού του εαυτού στο φυσικό, ψυχο-νοητικό και πνευματικό επίπεδο.
Ασθένεια υπάρχει, όταν εκδηλώνεται δυσαρμονία με οποιαδήποτε μορφή.
Παραδείγματος χάριν το να έχεις διαταραγμένες σχέσεις με ένα μέλος της οικογένειας, το να μην βγάζεις χρήματα ενώ τα χρειάζεσαι, το να έχεις επαναλαμβανόμενα όνειρα, όλα αυτά δηλώνουν έλλειψη ισορροπίας και ευθυγράμμισης. Εκφράζουν παράλληλα μια μορφή ασθένειας, η οποία ίσως εκδηλωθεί στο φυσικό σώμα, ή ίσως παραμένει κρυμμένη στο ασυνείδητο.
Αυτή η εκπληκτική θεώρηση υπαινίσσεται ότι οποιαδήποτε ιδιομορφία ή απομάκρυνση από τον "περίγυρο", από τον "πυρήνα", είτε είναι χάρισμα είτε εγκυμονεί... κινδύνους!
Κάθε τέτοιο χάρισμα, κάθε ιδιαίτερη ιδιότητα που αναπτύσσεται, κάθε μεταβολή προκαλούμενη από εξωτερικούς ή από εσωτερικούς παράγοντες, αναγκαστικά αλλάζει και τη μορφοποίηση της νοητικής εικόνας σώματος και εαυτού. Αυτή η αλλαγή διαταράσσει την "ολότητα" και πρέπει με κάποιο τρόπο να "γνωστοποιηθεί" σε όλα τα μόρια του βιολογικού και ψυχονοητικού σώματος, ώστε μια νέα ισορροπία να επέλθει, ως αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας "μετατόπισης" και "επανευθυγράμμισης".
Το «Μουκίσσι ζει στο νερό».
Όπως λέει και η "μαμά" Mαμπέ όλοι έχουμε πιει νερό. Το Μουκίσσι λοιπόν το έχουν όλοι. Όμως λίγοι είναι αυτοί που δέχονται να βυθιστούν στο μυστηριώδη κόσμο του "νερού". Αυτό συμβαίνει γιατί η βύθιση στον κβαντικό χώρο του ασυνείδητου, προϋποθέτει το σταμάτημα της λογικής και του νου και την παράδοση σε διαδικασίες "καταληψίας" και "υπέρβασης", που μοιάζουν με την τρικυμία των ωκεανών και τη γαλήνη των λιμνών.
Έτσι όταν εκδηλώνεται δυσαρμονία, αυτή πρέπει πρώτα να αναγνωριστεί. Έπειτα ο "πάσχων" πρέπει να περάσει από ορισμένες δοκιμασίες μέσα από τις οποίες θα βιώσει - αν αφεθεί - τη δύναμη αυτής της μπλοκαρισμένης ενέργειας. Πρέπει δηλαδή να αχθεί σε εκείνο το πρωταρχικό επίπεδο, όπου η δυσαρμονία εκφράζεται ως ενεργεία! Να τη βιώσει και, εφόσον το σώμα του αντιδράσει θετικά και μόνο, τότε η αίτησή του για θεραπεία γίνεται δεκτή.
Εδώ να τονίσουμε ότι σύμφωνα με την παράδοση του Μουκίσσι, αυτό το ενεργειακό επίπεδο είναι και ο κοινός παράγοντας - το συλλογικό ασυνείδητο - των όντων! Επεμβαίνοντας σ' αυτό, επιδιορθώνουμε και τις διαταραγμένες σχέσεις μας μαζί τους!
Το Μουκίσσι δηλαδή εκδηλώνεται στην αρχή ως "εχθρός", ως ασθένεια, ψυχονοητικής φύσεως που κυλάει έξω από το ασυνείδητο.
Μέσα από την εισαγωγή στο Μουκίσσι ο θεραπευόμενος έρχεται σε επαφή με τις αστείρευτες πηγές/τάσεις του συλλογικού ασυνείδητου, γνωρίζει το Μουκίσσι του και, όταν αυτό "εκδηλωθεί", επανέρχεται μια καινούρια πιο πλούσια ισορροπία. Τότε το Μουκίσσι γίνεται προσωπικός φύλακας, χαρισματική δύναμη και βοηθός. Έτσι χάρη στην ασθένεια και μέσα από τη διαδικασία "γνωριμίας" μαζί της, αυτή μετατρέπεται σε χαρισματική δύναμη, σε παράγοντα υγείας και δημιουργικής έμπνευσης!
Είδη μυήσεων -γνωστικές και θεραπευτικές ομάδες
Εντυπωσιασμένοι από αυτή την προσέγγιση, ο Ζαν-Νοέλ κι εγώ αποφασίσαμε να μπούμε βαθιά στα μυστικά της. Από διάφορα βιβλία, κυρίως ιεραποστόλων, μάθαμε για τα θεραπευτικά "σεμινάρια". Βέβαια η λέξη "σεμινάριο" χρησιμοποιείται ελλείψει άλλης καταλληλότερης. Στην πραγματικότητα ο όρος ισχύει μόνο ως προς τη διάρκεια, που συνήθως είναι περίπου 15 μέρες. Κατά τα άλλα είναι κάτι πολύ περισσότερο, από τη στιγμή που συνεπάγεται δέσμευση και μάλιστα σε κάτι που δεν ξέρεις τι ακριβώς είναι, κι από τη στιγμή που δεν ξέρεις τι θα σου συμβεί. Κανείς δεν σου αναλύε τη διαδικασία, η οποία είναι μυστική, όπως επίσης και τα αποτελέσματά της. Σου λένε μεν ότι «θα μάθεις πολλά», αλλά δεν σου λένε τι είναι αυτά που θα μάθεις, ούτε σου δίνουν κανενός είδους εγγύηση.
Ανακαλύψαμε τελικά το χωριό Γκαμπόν στη δυτική πλευρά του Ισημερινού - στα βουνά Τσιάου - όπου είναι έντονη η παράδοση του ταμ-ταμ και των θεραπευτικών τελετών. Εκεί υπάρχει η παράδοση τριών ειδών θεραπευτικών "σεμιναρίων":
1) ΜΒWITI (Ανδρική ομάδα μύησης στην "ανδρότητα"). Είναι αξιοσημείωτο ότι άνδρες που έχουν προσφέρει υπό οποιαδήποτε μορφή στη χώρα, δηλαδή ποιητές, λογοτέχνες, πολιτικοί, έχουν περάσει από αυτή την διαδικασία. Είναι μάλιστα σε τέτοιο βαθμό δεδομένο, ώστε τα υπόλοιπα μέλη της κοινωνίας σχεδόν δεν τους δέχονται αν δεν έχουν περάσει από αυτό το "σεμινάριο".
2) Η αντίστοιχη ομάδα-κοινότητα για τις γυναίκες.
3) ΜΟΜΒWIRI.. Είναι το μεικτό θεραπευτικό "σεμινάριο"-στο οποίο αναφέρθηκαμε και αφορά στο Μουκίσσι.
Η μαμά Μαμπέ
Οι ελπίδες μας δεν διαψεύστηκαν. Στο Γκαμπόν συναντήσαμε τη "μαμά" Μαμπέ, η οποία είναι θεραπεύτρια του Μουκίσσι και παράλληλα η μαία του χωριού. Δηλώσαμε οτι θέλουμε να συμμετάσχουμε στη θεραπεία του Μουκίσσι. Η "μαμά" μας δέχτηκε.
Είμασταν οι πρώτοι λευκοί που θα περνούσαν αυτή τη διαδικασία. Οι υπόλοιποι λευκοί που είχαν περάσει από την περιοχή ήταν οι κλασικοί ερευνητές που το μόνο που έκαναν ήταν... ερωτήσεις. Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο τα βιβλία τους δεν έχουν καμιά σχέση με την πραγματικότητα.
Άλλωστε οι περισσότερες τελετές μύησης είναι μυστικές, σε τέτοιο σημείο μάλιστα, που ούτε καν τα μέλη μεταξύ τους δεν μιλούν γι' αυτές!
Τα μυστικά κομμάτια της θεραπείας προωθούν βαθιές ενδοψυχικές και προσωπικές διαδικασίες αναζήτησης και αποκάλυψης. Είναι λοιπόν μυστικά γιατί πρώτον έτσι προφυλάσσεται η αυθεντικότητα της ίασης (πρόκειται για προφορική προγονική παράδοση, που παραδίδεται από τη μια γενιά θεραπευτών στην άλλη), από εκείνους οι οποίοι με αρνητικές προθέσεις θα προσπαθήσουν να την αντιγράψουν και να την αλλοιώσουν και δεύτερον, ως θεραπευτική διαδικασία προστατεύει το ίδιο το άτομο από την εκλογίκευση
αυτής της τελετής.
Όλες οι τελετές της ομάδας μοιάζουν σαν σκηνοθετημένες διαδικασίες
και θυμίζουν πολύ τη δραματοθεραπεία- όπου τα φυτά, τα βράχια, το
νερό παίζουν συγκεκριμένους ρόλους. Όλος ο χώρος χρησιμοποιείται με
τέτοιο τρόπο ώστε να γίνει μέρος του σώματός σου και μέσα από αυτό
να αναγνωρίσεις και να κατανοήσεις στοιχεία, καταστάσεις και λογικές
σε σχέση με σένα. H φύση όλη σου αποκαλύπτει τα μυστικά σου! Μετά
από αυτές τις τελετές, επιστρέφεις στο χωριό και, εφ'όσον θέλεις,
μπορείς να γίνεις δεκτός στην θεραπευτική ομάδα Mombwiri.
Σήματα από το σώμα
Αυτό που μαθαίνεις από αυτή τη δοκιμασία είναι να αναγνωρίζεις τα σήματαπου πολύ συχνά μας στέλνει το σώμα μας. Αυτά τα σήματα συνήθως είναι διαφόρων ειδών τρέμουλα. Τις περισσότερες φορές εκδηλώνονται στη
βουβωνική χώρα, στο εσωτερικό μέρος των μηρών και στην καρδιά - αυτό που πολλές φορές λέμε φτερούγισμα - θυμηθείτε το πέταγμα του ματιού και τις λαϊκές ερμηνείες του... Μπορεί να είναι ακόμη κάποιες έντονες αισθήσεις που μεταφράζονται σε συγκεκριμένα συναισθήματα
αποστροφής ή έλξης προς μια κατάσταση, τοποθεσία, πρόσωπο κλπ. Για παράδειγμα συμβαίνει κάποιες φορές στην πρώτη συνάντηση με ένα πρόσωπο, να μυρίσουμε - κυριολεκτικά από το πουθενά - μια ορισμένη μυρουδιά στο χώρο.. Συνήθως, τα τρέμουλα στην καρδιά τα αποδίδουμε σε άγχος, αλλά εκεί σου εξηγούν ότι αυτά τα «σωματικά αισθήματα» είναι τελείως διαφορετικής φύσεως. Στη δύση το μόνο που μάθαμε είναι να τα καταπιέζουμε και βέβαια δεν υπάρχει ο κατάλληλος χώρος και ο τρόπος για να βιωθούν και να ερμηνευτούν. Εν ολίγοις, τα τρέμουλα μπορούν να θεωρηθούν μια μέθοδος σωματικής και νοητικής αντίληψης, αλλά και μια οδός θεραπείας.
Όταν μάθεις να αναγνωρίζεις αυτή την έντονη εισροή ενέργειας σε ορισμένασημεία, μαθαίνεις να την ξεμπλοκάρεις. Αποτέλεσμα της ελεύθερης τώρα ροής της είναι ότι έτσι περνάς σε επίπεδο άλφα, σε κατάσταση ελαφριάς ύπνωσης, δηλαδή μια άλλη συνειδησιακή κατάσταση. Η έμπνευση, η θεραπεία, ή η απάντηση σε κάποιο βαθύ σου ερώτημα είναι συχνά το αποτέλεσμα μιας τέτοιας διαδικασίας. Σε αυτή την εισαγωγική δοκιμασία, στην πραγματικότητα κρίνεται αν το άτομο είναι ικανό να αφήνεται σε μη-λεκτικές διαδικασίες, γιατί αλλιώς κρίνεται ακατάλληλο για το Mombwiri.
Έπειτα από αυτή την πρώτη επαφή με τις αφρικανικές θεραπευτικές μεθόδους, επιστρέψαμε στην Γαλλία και από εκεί εγώ στην Ελλάδα. Είμαστε στο 1984. Σκοπός μας ήταν πια να επιστρέψουμε στην Αφρική και να περάσουμε στο δεύτερο μέρος της θεραπείας που είναι το θεραπευτικό "σεμινάριο", το Mombwiri. Από τη μεριά μου εργάστηκα ως χορογράφος στην παραγωγή της τραγωδίας "Ιππόλυτος" στην Επίδαυρο και έτσι μπόρεσα να συγκεντρώσω χρήματα για το νέο ταξίδι...
