Λήδα Shantala - Η τεχνική στον ινδικό χορό Bharata Natyam

Η τεχνική

Ο Μπάρατα Νάτυαμ είναι χορός μεγάλης ακρίβειας, με ένα τεράστιο ρεπερτόριο από βήματα, στάσεις και χειρονομίες. Απαιτεί όχι μόνον δύναμη, αντοχή, ευλυγισία, αλλά ισχυρή μνήμη και ικανότητα συγκέντρωση.
bharata natyam Το κύριο χαρακτηριστικό του Μπάρατα Νάτυαμ είναι η στάση του σώματος, που τον περισσότερο χρόνο είναι με λυγισμένα γόνατα, δημιουργώντας κυρίως τρίγωνα.
Ένα άλλο είναι η συμμετοχή του χορευτή στη μουσική, με τα κουδούνια που φορά στα πόδια, και άλλο ένα, πάρα πολύ σημαντικό, ο συνδυασμός εκφραστικών σημείων με καθαρά ρυθμικά.
Έτσι ο Μπάρατα Νάτυαμ είναι ένας από τους λίγους σήμερα εναπομείναντες χορούς που παντρεύουν σε τέτοιο βαθμό το ρυθμό και τη χορευτική δυναμική με την ποιητική έκφραση των χειρονομιών σε συνδυασμό με την έκφραση του προσώπου. Αντλεί τη θεματολογία του από τις Βέδες και τη Μυθολογία.
Ο χορευτής ή η χορεύτρια που «διηγείται» μιά ιστορία σε μιά παράσταση σόλο, παίζει συγχρόνως δυό και τρείς ήρωες, εναλλάσσοντας εκφράσεις του προσώπου, κινήσεις και διαθέσεις. Ο Κρίσνα, η ζηλιάρα γυναίκα του Σατυαμπάμα και η γλυκιά γυναίκα του Ρούκμινι, ας πούμε, μπορούν να παιχτούν από έναν μοναδικό ερμηνευτή επί σκηνής.

Δύο είναι τα βασικά χαρακτηριστικά αυτής της τέχνης, η Nritta και η Nritya.

Nritta

Η Nritta είναι ο καθαρά ρυθμικός χορός. Η λέξη σημαίνει «χωρίς τέλος και φθορά». Αναφέρεται στο κυκλικό πέρασμα των πλανητών και των άστρων, πάνω στο οποίο υπολογίζεται ο χρόνος και ο ρυθμός. Τα γυμνά πέλματα χτυπούν με δύναμη στο χώμα, ακολουθώντας το ρυθμό του μουσικού κομματιού και συχνά συμπληρώνοντας με δικούς τους, πολύπλοκους ρυθμούς.

Τα χτυπήματα των ποδιών στο έδαφος ακολουθούν ρυθμικά σχήματα που λέγονται tallas. Υπάρχουν 7 είδη τάλλας, το καθένα με πέντε παραλλαγές. Σύνολο 35, που μπορούν να υποδιαιρεθούν με τη σειρά τους ο καθένας σε άλλους 7. Έτσι φθάνουμε να έχουμε έως 175 διαφορετικά τάλλας, που μπορούν να εκτελεστούν σε τρείς διαφορετικές ταχύτητες με την ίδια μουσική. >

Το μέτρημα του χρόνου γίνεται όχι με αριθμούς, αλλά απαγγέλλοντας τα sholus (σόλους), συμβατικές συλλαβές χωρίς νόημα, όπως π.χ. «τέϊγιουμ-τάτα» , «τάκα-ντέμι» κλπ.

Adavus

Τα χορευτικά βήματα είναι οργανωμένα σε 64 βασικές οικογένειες, που λέγονται adavus, η καθεμιά με πολλά διαφορετικά βήματα.

Nritya

Η Nritya συνδυάζει τον καθαρό ρυθμικό χορό με την απόδοση των συναισθημάτων του ποιητικού κειμένου μέσω των εκφράσεων του προσώπου, των χεριών κι ολόκληρου του σώματος.
Ο ηθοποιός έχει στο οπλοστάσιό του ένα περίπλοκο ρεπερτόριο από στυλιζαρισμένες κινήσεις.
Συγκεκριμένου νοήματος κινήσεις υπάρχουν για κάθε μέρος του σώματος, αλλά τα μάτια και τα χέρια είναι τα πιό σημαντικά.
Υπάρχουν 13 κινήσεις του κεφαλιού, επτά των φρυδιών, έξι για τη μύτη, έξι για το μάγουλο, επτά για το πηγούνι, εννιά για το λαιμό, πέντε για τα στήθη και 36 για τα μάτια.
Υπάρχουν 32 κινήσεις των ποδιών, 16 στο έδαφος και 16 στον αέρα. Διάφορες θέσεις των ποδιών αναλύονται λεπτομερώς.
Υπάρχουν 24 κινήσεις του ενός χεριού (asamyuta-hasta) και 13 για τα δύο χέρια μαζί (samyuta-hasta). ( Βλέπε σελίδα Hastas/Mudras)

Η τέχνη της έκφρασης των συναισθημάτων ενός ποιητικού κειμένου λέγεται abhinaya (αμπίναγια) και υπακούει σε αυστηρούς κανόνες. Αποτελείται από τις bhavas (εκφράσεις του προσώπου) που, κάτω από την ώθηση της ψυχικής ενεργοποίησης του ερμηνευτή, κινητοποιούν όλους τους μυς, ακόμη και των ματιών ή των φρυδιών, και τη γλώσσα των χεριών, που χρησιμοποιεί μιά κωδικοποιημένη δακτυλική αλφάβητο χειρονομιών (hastas ή mudras).

Rasas

Τα χέρια, μαζί με την έκφραση του προσώπου και του σώματος, χρησιμοποιούνται για να δώσουν τα συναισθήματα. Η μεταβίβαση ενός συναισθήματος (bhava) από τον καλλιτέχνη στο κοινό και η επικοινωνία που αναπτύσσεται μεταξύ τους, δημιουργούν μιά αισθητική εμπειρία απόλαυσης, το rasa που έχει αξία πνευματικής τροφής, και είναι ο στόχος αυτής της τέχνης. Η λέξη rasa κυριολεκτικά σημαίνει «γεύση», και είναι αυτή η αίσθηση ή διάθεση που ο θεατής νοιώθει μετά από μιά παράσταση. Οι κριτικοί συνήθως δεν ασχολούνται τόσο με την υπόθεση ή το δομή ή την εχνική τελειότητα ενός ποιήματος ή θεατρικού έργου, αλλά πιό πολύ με τη rasa του.
Τα rasas χωρίζονται σε εννέα κατηγορίες, τις nava rasas. Αυτές είναι:
1. sringara αγάπη (έρωτας, αγάπη για παιδιά ή ζώα, αγάπη & ευλάβεια για το θείο)
2. karouniam συμπόνοια
3. veenam θάρρος, ηρωισμός
4. bibatsam απέχθεια
5. hassiam περιφρόνηση, περίγελως
6. adboutham θαυμασμός, κατάπληξη
7. raoudram θυμός
8. bayam φόβος, και
9. shanta ειρήνη, γαλήνη: αυτή δεν είναι συγκίνηση ή συναίσθημα αλλά απουσία συγκίνησης.
Σ’αυτά τα rasas αναλογούν εννέα αντίστοιχα bhavas.

Abhinaya

Σύμφωνα με το Natya-sastra, ο χορευτής-ηθοποιός μεταδίδει το μήνυμα του έργου μέσα από τέσσερα είδη abhinaya (δηλαδή εκφραστικών μέσων):
- angika, μετάδοση της συγκίνησης με στυλιζαρισμένες κινήσεις του σώματος,
- vacika, ομιλία, τραγούδι, τονικότητα των φωνηέντων,
- aharya, τα κοστούμια και το μακιγιάζ, και
- sattvika, όλα τα ψυχολογικά μέσα του χορευτή-ηθοποιού.

Περιεχόμενα ενότητας Μπάρατα Νάτυαμ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Εισαγωγή στον ινδικό χορό Μπάρατα Νάτυαμ

Μουσική και χορός στην αρχαία Ελλάδα και Ινδία

Η κλασική μουσική της νότιας Ινδίας α'

Η κλασική μουσική της νότιας Ινδίας β'

Ιστορική αναδρομή
Η αξία του Μπάρατα Νάτυαμ

Η τεχνική

Η παράσταση

Τέχνη και Θεραπεία -Το κλειδί μιάς ξεχασμένης γνώσης

Ινδικός χορός για παιδιά

H ινδική μυθολογία

Mορφές της ινδικής μυθολογίας: Οι θεοί

Mορφές της ινδικής μυθολογίας: Οι θεές

Dhyana Shlokam

Ganesha Shlokam

Χρήση των συμβόλων στο χορό

Κινήσεις των χεριών (Hastas ή Mudras)

Ο επίδοξος χορευτής

Οι Dhananjanayns στο Shantom, 22 Απριλίου 2016

“Ιερός χορός στην αρχαία Ελλάδα και Ινδία” - παρουσίαση στο Βαρανάσι

Arangetram μαθητών μας A': Νέλλη Ρουμελιώτη

Μιά πολύ πληρέστερη παρουσίαση γίνεται στο εικονογραφημένο βιβλίο "Μπάρατα Νάτυαμ" που έγραψαν η Λήδα Shantala και η Ιρένε Μαραντέϊ.
Πληροφορίες στη γραμματεία του Shantom, τηλ. 210-6717529.

Η αξία του Μπάρατα Νάτυαμ

Η παράσταση

Τελευταία ενημέρωση της σελίδας: 10 Aυγούστου 2006